نفخ شکم مشکل آزاردهنده‌ای است که گاهی با درد نیز همراه میشود. این مشکل معمولا در اثر تجمع بیش از حد گاز در دستگاه گوارش به وجود می‌‌آید. بسیاری از افراد در مقاطعی دچار نفخ شکم می‌شوند. در این مقاله از مجله سلامت داروخانه آنلاین مفید طب به معرفی روش‌هایی برای کمک به درمان خانگی نفخ معده و شکم می‌پردازیم. پس تا انتهای این مطلب ما را همراهی کنید.
درمان خانگی نفخ معده
قبل از اینکه به معرفی روش های درمان خانگی نفخ معده و شکم بپردازیم، لازم به یادآوری است که بیشتر افراد در بعضی از مقاطع زندگی دچار نفخ می‌شوند. بنابراین، نفخ یک مشکل شایع است.
ورزش، مصرف برخی از مکمل‌ها و ماساژ همگی میتوانند به کاهش سریع نفخ شکم کمک کنند. همچنین ایجاد چند تغییر ساده در سبک زندگی به جلوگیری از نفخ معده کمک می‌کند.
هنگامی که دچار نفخ شکم هستید، احساس می‌کنید شکم شما پر و سفت شده است. این مشکل معمولا به دلیل تجمع گاز در قسمتی از دستگاه گوارش ایجاد میشود.
نفخ معده یا شکم باعث میشود شکم بزرگ‌تر به نظر برسد و همچنین حساس یا دردناک باشد. گاهی احتباس مایعات در بدن نیز می‌تواند باعث نفخ شود.
در ادامه با روش های درمان خانگی نفخ معده (یا به‌طور کلی شکم) آشنا می‌شویم. ابتدا روش های سریع کاهش نفخ را معرفی می‌کنیم و بعد به روش‌هایی که در بلند مدت موثر هستند و میتوانند از نفخ پیشگیری کنند، می‌پردازیم.
درمان سریع نفخ معده
نفخ معمولا هنگامی ایجاد میشود که گاز اضافی در معده یا رودهها جمع شود. وقتی نفخ شکم بلافاصله بعد از غذا اتفاق می‌افتد معمولا خودش برطرف میشود. اما اغلب اوقات می‌توان آن را سریع‌تر برطرف کرد.
بهترین روش برای درمان خانگی نفخ شکم یا معده مشخص کردن علت آن است. محرک‌های رایج نفخ عبارتند از:
- مشکلات گوارشی: یبوست، آلرژی‌های غذایی و عدم تحمل غذایی میتوانند باعث نفخ شوند. هنگامی که مدفوع در روده بزرگ جمع میشود، می‌تواند منجر به نفخ و احساس ناراحتی شود. همچنین ممکن است گاز اضافه، پشت مدفوع جمع شود و نفخ شکم را بدتر کند.
- رژیم غذایی: نوشیدنی‌های گازدار، نمک یا شکر زیاد و عدم وجود فیبر کافی در رژیم غذایی میتوانند باعث نفخ شوند.
- تغییرات هورمونی: بسیاری از زنان قبل از دوران قاعدگی و در طول آن به دلیل تغییرات هورمونی و احتباس مایعات دچار نفخ شکم می‌شوند.
روش های درمان خانگی نفخ معده و شکم میتوانند به مدیریت درد و ناراحتی نفخ کمک کنند. نکات زیر میتوانند برای درمان سریع نفخ معده و شکم مفید باشند:
پیاده روی کنید
فعالیت فیزیکی می‌تواند باعث حرکت منظم‌تر روده شود که به دفع گاز اضافه و مدفوع کمک می‌کند. حرکت روده برای افرادی که یبوست دارند نیز مهم است.
یک پیاده روی کوتاه می‌تواند به درمان سریع نفخ معده یا شکم کمک کند.
یوگا کنید
بعضی از حرکات یوگا میتوانند عضلات شکمی را در حالتی قرار دهند که به دفع گاز اضافی از سیستم گوارشی کمک کند. بنابراین این حرکات میتوانند نفخ را کاهش دهند.
از جمله حرکاتی که میتوانند به درمان سریع نفخ شکم کمک کنند حرکت بچه (Child’s Pose)، حرکت کودک خوشحال (Happy Baby Pose) و اسکوات هستند.
از کپسول نعناع فلفلی استفاده کنید
کپسول روغن نعناع فلفلی می‌تواند برای سوء هاضمه و نفخ ناشی از آن مفید باشد.
تولید کنندگان کپسول روغن نعناع فلفلی معمولا آن را به عنوان درمانی برای علائم سندرم روده تحریک پذیر (IBS) عرضه میکنند. اما افرادی که به این مشکل مبتلا نیستند هم میتوانند برای برطرف کردن نفخ از این محصول استفاده کنند.
نعناع فلفلی ماهیچه‌های روده را شل می‌کند و به این طریق باعث میشود گاز و مدفوع بهتر حرکت کنند.
همیشه قبل از مصرف، دستورالعمل روی محصول را بخوانید. همچنین اگر مستعد سوزش سر دل هستید شاید لازم باشد از مصرف نعناع فلفلی و محصولات آن پرهیز کنید.
از قرص‌های ضد نفخ استفاده کنید
قرص و شربت سایمتیکون، داروهای ضد نفخ هستند که میتوانند به خروج هوای اضافی از دستگاه گوارش در درمان خانگی نفخ شکم کمک کنند. این دارو باید طبق دستورالعمل روی محصول مصرف شود.
قبل از مصرف با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
از اسانس‌ها استفاده کنید
مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۶، اثربخشی مکملی حاوی ترکیبی از اسانس‌های (روغن‌های فرار) رازیانه و کورکومین را بر روی ۱۱۶ فرد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر خفیف تا متوسط مورد بررسی قرار داد.
بعد از ۳۰ روز، شرکت کنندگان بهبود در علائم IBS از جمله نفخ و درد شکم را گزارش دادند.
هشدار: بدون مشورت پزشک نباید از اسانس‌ها یا روغن‌های فرار استفاده کنید. زیرا برخی از آنها سمی هستند و یا ممکن است با داروها تداخل داشته باشند. همچنین دوز مصرفی آنها مشخص و تنظیم شده نیست.
حمام آب گرم را امتحان کنید
گرمای حمام می‌تواند درد شکم را تسکین دهد. همچنین آرامش ناشی از حمام آب گرم می‌تواند سطح استرس را کاهش دهد که ممکن است باعث شود دستگاه گوارش عملکرد موثرتری داشته باشد و به کاهش نفخ کمک کند.
از دانه رازیانه استفاده کنید
دانه رازیانه حاوی روغن‌هایی است که به سوء هاضمه کمک میکنند. بنابراین جویدن مقداری تخم رازیانه بعد از هر وعده غذایی می‌تواند یکی از راه‌های درمان خانگی نفخ معده و شکم باشد و به برطرف شدن این مشکل کمک کند.
روش های درمان یا پیشگیری از نفخ شکم در بلند مدت
روش های درمان سریع نفخ شکم همیشه برای برخی از دلایل ایجاد نفخ موثر نیستند. اما ممکن است افرادی که مرتب دچار نفخ می‌شوند متوجه شوند که اعمال بعضی از تغییرات در سبک زندگیشان می‌تواند با علل نفخ مقابله کند و در طول زمان نفخ را کاهش دهد.
شما میتوانید از روشهای ساده زیر برای جلوگیری از نفخ معده یا شکم در بلند مدت استفاده کنید:
به تدریج مصرف فیبر خود را بیشتر کنید
مصرف فیبر بیشتر به پیشگیری از یبوست و نفخ کمک می‌کند. مقدار روزانه توصیه شده برای فیبر، ۲۵ گرم برای زنان و ۳۸ گرم برای مردان است.
با این وجود، حتما به خاطر داشته باشید که مصرف فیبر بیش از حد یا افزایش بسیار سریع مصرف فیبر می‌تواند باعث نفخ و گاز بیشتر بشود. افراد ممکن است با مصرف بیش از ۷۰ گرم فیبر در روز دچار اثرات نامطلوب آن شوند.
بنابراین، بهتر است مصرف فیبر خود را بهتدریج و طی چند هفته افزایش دهید تا بدن بتواند خود را با این تغییر غذایی وفق دهد.
به جای نوشابه، آب بنوشید
نوشیدنی‌های گازدار حاوی گازهایی هستند که می‌تواند در معده جمع شود. کربن دی اکسیدی که نوشیدنی‌ها را گازدار می‌کند می‌تواند باعث ایجاد حباب و نفخ در معده شود.
همچنین قند و شیرین کننده‌ها میتوانند باعث ایجاد گاز و نفخ شوند. بنابراین یکی از راه‌های کمک به درمان نفخ معده این است که به جای نوشیدنی‌های گازدار از آب استفاده شود. نوشیدن آب به درمان یبوست هم کمک می‌کند.
آدامس نجوید
الکل‌های قند موجود در آدامس می‌تواند در برخی از افراد باعث ایجاد نفخ شود. همچنین بلعیدن هوا در حین جویدن آدامس می‌تواند منجر به نفخ و گاز و درد ناشی از آن شود.
می‌توان به جای آدامس از نعناع فلفلی برای تازه کردن دهان و نفس استفاده کرد.
بیشتر فعالیت کنید
در قسمت درمان سریع نفخ معده گفتیم که پیاده روی می‌تواند به دفع گاز اضافی از دستگاه گوارشی کمک کند.
به‌طور کلی، ورزش به خارج شدن مدفوع و گاز از کولون کمک می‌کند و می‌تواند حرکات روده را منظم‌تر کند. علاوه براین ورزش سدیم اضافه بدن را از طریق تعریق دفع می‌کند و به برطرف شدن احتباس مایعات کمک می‌کند.
حتما قبل و بعد از ورزش آب کافی بنوشید تا بدن شما هیدراته بماند، زیرا دهیدراته شدن یا کم آبی بدن می‌تواند یبوست را بدتر کند.
در فواصل منظم غذا بخورید
بسیاری از افراد بلافاصله بعد از یک وعده غذایی بزرگ دچار نفخ می‌شوند. می‌توان با مصرف چند وعده کوچکتر در طول روز از این مشکل پیشگیری کرد. این کار می‌تواند به حفظ حرکت سیستم گوارشی کمک کند.
بلع سریع غذا می‌تواند هوا را وارد دستگاه گوارش کند. همچنین نوشیدن مایعات با نی می‌تواند باعث بلعیدن هوای بیشتر شود که این مسئله منجر به ایجاد گاز و نفخ شکم میشود.
بنابراین افرادی که دچار نفخ هستند، بهتر است از نی استفاده نکنند و همچنین آهسته غذا بخورند تا از بلعیدن هوا حین غذا خوردن جلوگیری شود.
مصرف نمک خود را کمتر کنید
سدیم بیش از حد باعث احتباس مایعات در بدن میشود. این مسئله می‌تواند باعث احساس تورم و نفخ در شکم و سایر قسمت‌های بدن مثل دست‌ها و پاها شود.
موز مصرف کنید
موز سرشار از پتاسیم است و می‌تواند به کاهش نفخ ناشی از نمک کمک کند. حفظ تعادل مطلوب سدیم و پتاسیم برای کنترل تعادل آب بدن ضروری است.
آووکادو، کیوی، پرتقال و پسته از دیگر غذاهای غنی از پتاسیم هستند که میتوانید به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
مشکلات پزشکی احتمالی را بررسی کنید
در برخی از موارد، نفخ شکم می‌تواند ناشی از یک مشکل پزشکی باشد. برای برطرف کردن این نفخ، فرد برای تشخیص و مدیریت مشکل خود به کمک یک پزشک نیاز دارد.
بیماری‌های التهابی روده از جمله بیماری کرون و کولیت اولسراتیو میتوانند باعث ایجاد نفخ شوند. سندرم روده تحریک پذیر نیز می‌تواند نفخ ایجاد کند.
بیماری‌های زنان مانند اندومتریوز و کیست تخمدان نیز میتوانند باعث درد، تورم و احساس نفخ در ناحیه شکم شوند. افرادی که این علائم را دارند باید با پزشک مشورت کنند.
رژیم غذایی با FODMAP پایین داشته باشید
FODMAPها (الیگوساکاریدها، دی ساکاریدها، مونوساکاریدها و پلی ال‌های قابل تخمیر) نوعی از کربوهیدرات‌ها هستند که در بسیاری از غذاها وجود دارند.
یک مقاله در سال ۲۰۱۲ که چندین مطالعه را مورد بررسی قرار داده بود، نتیجه گرفت که یک رژیم غذایی با FODMAP کم می‌تواند علائم را در حداقل ۷۴ درصد از افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر (IBS) بهبود بخشد. علائم معمول در IBS شامل نفخ و درد شکم هستند.
غذاهایی که می‌خورید را یادداشت کنید
عدم تحمل غذایی دلیل بسیاری از موارد نفخ شکم است. این عدم تحمل می‌تواند منجر به ایجاد گاز بیش از حد در دستگاه گوارش شود.
نفخ در افرادی که دچار عدم تحمل لاکتوز هستند و توانایی هضم لاکتوز موجود در لبنیات را ندارند شایع است. همچنین عدم تحمل خود ایمنی گلوتن (معروف به بیماری سلیاک) نیز یکی دیگر از عوامل بالقوه در ایجاد نفخ است.
بنابراین یکی از روش های کمک به درمان خانگی نفخ معده و شکم برای کسانی که بعد از غذا دچار نفخ می‌شوند این است که غذاها و نوشیدنی‌های مصرفی خود را برای چند هفته یادداشت کنند. این کار کمک می‌کند غذاهایی که باعث نفخ شکم در آنها می‌شوند را بشناسند.
داروها و مکمل‌های خود را بررسی کنید
برخی از مکمل‌ها مثل مکمل آهن میتوانند باعث یبوست و سایر علائم سوء هاضمه شوند. این مشکلات می‌تواند نفخ را افزایش دهد.
از طرف دیگر، پتاسیم می‌تواند از طریق کمک به تعادل سطح سدیم بدن، نفخ را کاهش دهد.
همچنین ممکن است برخی از داروها عوارض جانبی ایجاد کنند که بر عملکرد دستگاه گوارش تاثیر بگذارد یا باعث سوء هاضمه شود. در این صورت پزشک یا داروساز می‌تواند جایگزین‌هایی را پیشنهاد کند که برای دستگاه گوارش ملایم‌تر باشند.
پروبیوتیک برای نفخ شکم
پروبیوتیکها میتوانند به هضم غذا کمک کنند و گاز بیش از حد شکم را کاهش دهند. پروبیوتیکها میکروارگانیسمهای زنده (اغلب باکتریهای خوب) هستند که مشابه باکتریهایی که در روده زندگی میکنند میباشند.
پروبیوتیکها به صورت مکمل‌های غذایی در بازار موجود هستند اما تعدادی از غذاها نیز حاوی پروبیوتیک هستند، از جمله:
- ماست
- کفیر
- تمپه
- کیمچی
یک تحقیق منتشر شده در World Journal of Gastroenterology در سال ۲۰۱۶، نشان داد که پروبیوتیک لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس درد شکم را در شرکت کنندگان مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر پس از ۱۲ هفته کاهش داد.
همچنین طبق یک بررسی منتشر شده در سال ۲۰۱۵ در همین ژورنال، بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر هنگام مصرف پروبیوتیکها بهبود نفخ را تجربه نمودند.
مصرف مکمل پروبیوتیک می‌تواند به تنظیم باکتریهای موجود در کولون که میتوانند گاز تولید کنند و باعث نفخ شوند، کمک کند.
گیاهان دارویی برای نفخ شکم
به گفته آنجلا لموند (متخصص تغذیه) تعدادی از گیاهان با خواص ضد نفخ ممکن است به کاهش گاز و جلوگیری از نفخ کمک کنند.
یکی از گیاهانی که نشان داده شده اثرات ضد نفخ دارد، زنجبیل است.
یک بررسی منتشر شده در سال ۲۰۱۵، نشان داد زنجبیل به سرعت هضم کمک می‌کند. این مسئله مهم است زیرا اگر معده شما سریع‌تر خالی شود، گازها میتوانند سریع‌تر به روده کوچک شما حرکت کنند تا ناراحتی و نفخ را از بین ببرند.
سایر گیاهان دارویی برای کمک به درمان خانگی نفخ معده و شکم عبارتند از:
- بابونه
- شوید
- رازیانه
- ریحان
- زیره سیاه
- زیره سبز
- جعفری
- نعناع فلفلی
- نعناع
معرفی داروهای گیاهی نفخ شکم
تا اینجا با روش‌هایی برای کمک به درمان خانگی نفخ معده و شکم آشنا شدیم. در ادامه به معرفی چند داروی گیاهی برای کمک به بهبود نفخ شکم می‌پردازیم:
قطره کارمینت پورسینا
قطره کارمینت یک داروی گیاهی است که دارای اثر ضد اسپاسم میباشد و تأثیر فوق‌العاده‌ای در تسکین دل درد، بهبود نفخ و دردهای ناشی از آن دارد. مصرف این قطره اشتها آور به هضم بهتر غذا نیز کمک می‌کند.
شما میتوانید برای تهیه قطره کارمینت از سایت داروخانه آنلاین مفید طب روی دکمه زیر کلیک کنید:
قرص بلغم نیاک
قرص بلغم حاوی ترکیبات گیاهی است که اثرات ضد بلغم قوی دارند و عوارض ناشی از این مشکل مانند رفلاکس معده، چاقی، سستی معده، سردی مزاج، نفخ و … را بهبود می‌بخشند. آویشن شیرازی و زنیان از جمله گیاهان به کار رفته در این محصول هستند.
شما میتوانید برای تهیه قرص بلغم از سایت داروخانه آنلاین مفید طب روی دکمه زیر کلیک کنید:
قطره گیاهی ضد نفخ بزرگسالان گیاه اسانس
قطره گیاهی ضد نفخ (AFS) گیاه اسانس حاوی اسانس نعناع فلفلی است و دارای اثر ضد اسپاسم و ضد درد برای دستگاه گوارش میباشد. مصرف این قطره به درمان سوء هاضمه و سندرم روده تحریک پذیر (IBS) کمک می‌کند.
شما میتوانید برای تهیه قطره ضد نفخ بزرگسالان گیاه اسانس از سایت داروخانه آنلاین مفید طب روی دکمه زیر کلیک کنید:
جمع‌بندی
در این مقاله از مجله سلامت مفید طب به معرفی روش‌هایی برای درمان خانگی نفخ معده (یا به‌طور کلی نفخ شکم) پرداختیم. همان‌طور که گفته شد شما میتوانید با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی خود به کاهش یا پیشگیری از این مشکل آزاردهنده کمک کنید.
برخی از مواردی که برای کمک به کاهش نفخ شکم به آنها اشاره کردیم شامل ورزش کردن، عدم استفاده از نوشیدنی‌های گازدار، استفاده از پروبیوتیکها و مصرف برخی از گیاهان دارویی مناسب برای نفخ شکم از جمله زنجبیل و نعناع فلفلی هستند.
شما میتوانید برای تهیه انواع دارو و قرص ضد نفخ فوری از سایت داروخانه آنلاین مفید طب روی دکمه زیر کلیک کنید:
سوالات متداول
چه چیزی برای نفخ معده خوب است؟
برای از بین بردن نفخ معده ، میتوانید از گیاهان دارویی بهرهمند شوید. چند گیاه ضد نفخ عبارتند از: زنجبیل، شوید، رازیانه، زیره سیاه، زیره سبز و نعناع فلفلی. شما همچنین میتوانید روشهای متعددی را برای درمان خانگی نفخ معده به کار ببرید که در این مقاله به آنها پرداختهایم.
برای نفخ شکم پروبیوتیک خوب است؟
پروبیوتیکها میتوانند به هضم غذا کمک کنند و گاز بیش از حد شکم را کاهش دهند. پروبیوتیکها میکروارگانیسمهای زنده (اغلب باکتریهای خوب) هستند که مشابه باکتریهایی که در روده زندگی میکنند میباشند.
آیا نفخ معده از علائم بارداری است؟
نفخ یکی از اولین نشانههای بارداری است. در اوایل بارداری سطح هورمون پروژسترون بالا میرود تا رحم را آماده کند. این هورمون همچنین باعث کند شدن هضم و گوارش غذا میشود که در نهایت به حبس کردن گاز در رودهها و نفخ شکم میانجامد.
منابع: سایت‌های food.ndtv، everydayhealth، MedicalNewsToday
