طب سوزنی یک روش درمانی در طب سنتی چینی است که برخی از افراد برای درمان بعضی از بیماری‌ها از آن استفاده می‌کنند. البته این روش درمانی مانند هر روش دیگری می‌تواند عوارض جانبی خاصی را به همراه داشته باشد.
در این مقاله از مجله سلامت مفید طب در مورد این که طب سوزنی چه بیماریهایی را درمان میکند و اهداف و عوارض جانبی احتمالی که ممکن است به همراه داشته باشد صحبت می‌کنیم. پس با این مقاله همراه باشید.
طب سوزنی یا acupuncture چیست؟
طب سوزنی یک روش طب سنتی چینی (TCM) است که هزاران سال پیش به وجود آمده است. این طب بر پایه این فرضیه استوار است که انسداد یا اختلال در جریان انرژی حیاتی بدن (که به آن «انرژی چی» می‌گویند)، می‌تواند باعث ایجاد مشکلات سلامتی شود.
متخصصان طب سوزنی، سوزن‌هایی به نازکی مو را به نقاط خاص طب سوزنی در بدن وارد می‌کنند تا به این وسیله جریان «چی» را بازگردانند، انرژی بدن را متعادل نمایند، درمان را بهبود بخشند و باعث آرامش شوند.
بر طبق تئوری طب سنتی چینی، بیش از ۱۰۰۰ نقطه طب سوزنی روی بدن وجود دارد، که هر کدام بر یک کانال انرژی نامرئی ( نصف النهار یا مریدین) قرار گرفته‌اند. هر نصف النهار (meridian) با یک سیستم اندامی متفاوت مرتبط است.
طب سوزنی چگونه کار میکند؟
محققان کاملا مطمئن نیستند که طب سوزنی چگونه کار میکند، اما نظریه‌های فراوانی وجود دارد. یک نظریه این است که طب سوزنی با تحریک ترشح آندورفین که ماده شیمیایی ضد درد طبیعی در بدن است، عمل می‌نماید.
همچنین گفته می‌شود که طب سوزنی بر دستگاه عصبی خودمختار (که عملکردهای بدنی را کنترل میکند) نیز تاثیر می‌گذارد. و بر ترشح مواد شیمیایی که باعث تنظیم جریان و فشار خون، کاهش التهاب و آرام شدن مغز می‌شوند، اثرگذار است.
بیماریهایی که طب سوزنی درمان میکند
گفته می‌شود که طب سوزنی برای شرایط سلامتی متنوعی مفید است، از جمله:
- اضطراب
- آرتریت
- دردهای مزمن (مانند سردرد، کمردرد، گردن‌درد)
- افسردگی
- بی‌خوابی
- میگرن
- تهوع
- درد سیاتیک
- احتقان سینوس
- استرس و اضطراب
- وزوز گوش
- کاهش وزن
برخی از مردم برای تقویت باروری از طب سوزنی استفاده می‌کنند. همچنین از آن در گذشته برای ترک سیگار و به عنوان یکی از اجزاء درمان برای ترک اعتیادهای دیگر استفاده می‌شده است.
از طب سوزنی صورت (زیبایی) برای بهبود ظاهر پوست استفاده می‌شود.
فواید طب سوزنی برای سلامتی
در اینجا به برخی از یافته‌های تحقیقات موجود درباره فواید طب سوزنی نگاهی می‌اندازیم:
کمردرد
محققان برای یک گزارش منتشر شده در the Annals of Internal Medicine در سال ۲۰۱۷, آزمایشات از قبل منتشر شده درباره استفاده از درمان‌های غیر دارویی (شامل طب سوزنی) برای کمردرد را تحلیل نمودند.
نویسندگان گزارش دریافتند که طب سوزنی با کاهش شدت درد و عملکرد بهتر بلافاصله بعد از درمان با طب سوزنی (در مقایسه با زمانی که از طب سوزنی استفاده نشده بود) مرتبط بوده است، اگرچه در بلند مدت تفاوت‌ها کم یا ناواضح بودند.
با توجه به اینکه قدرت شواهد و مدارک کم بود، نویسندگان شواهد محدودی یافتند که طب سوزنی تا حدودی برای کمردرد حاد موثر است.
میگرن
در یک بررسی در سال ۲۰۱۶ که در Cochrane Database of Systematic Reviews منتشر شد، دانشمندان، ۲۲ آزمایش از قبل منتشر شده را مورد بازبینی قرار دادند (شامل ۴۹۸۵ شرکت‌کننده). آن‌ها در نتیجه‌گیریشان دریافتند که افزودن طب سوزنی به درمان علائم میگرن ممکن است از تعداد دوره‌ها بکاهد. با این حال میزان تاثیر در مقایسه با هنگامی که از طب سوزنی ساختگی (یا طب سوزنی پلاسیبو) استفاده می‌کنیم، کم است.
سردردهای تنشی
یک بررسی در ۲۰۱۶ (شامل ۱۲ آزمایش و ۲۳۴۹ شرکت‌کننده) اظهار می‌نماید که حداقل ۶ جلسه طب سوزنی ممکن است به کسانی که سردردهای تنشی مکرر دارند کمک کند.
در دو مطالعه، در کنار درمان رایجی که برای حمله سردرد استفاده می‌شود (معمولا داروی مسکن)، طب سوزنی نیز اضافه شد و نتیجه، آن بود که بر اثر افزودن طب سوزنی، تعداد دفعات سردرد کاهش پیدا کرد.
محققان خاطرنشان می‌نمایند که نقاط خاصی از بدن که برای طب سوزنی در طول درمان استفاده می‌شود ممکن است از آنچه قبلا تصور می‌شد نقش کمتری داشته باشند و امکان دارد بیشتر فواید، ناشی از اثرات سوزن زدن باشد.
زانودرد
یک تحلیل روی مطالعات از قبل منتشر شده دریافت که طب سوزنی عملکرد فیزیکی را در افراد مبتلا به زانودرد مزمنی که علت آن آرتروز میباشد، در کوتاه مدت و بلند مدت بهبود بخشید، اما به نظر می‌رسید که طب سوزنی فقط در کوتاه مدت (تا ۱۳ هفته) باعث تسکین درد می‌شد.
یک بررسی دیگر، منتشر شده در JAMA Surgery، مطالعات پیشین درباره مداخلات غیر دارویی برای کنترل درد پس از آرتروپلاستی کامل زانو را تحلیل نمود و شواهدی یافت. بر مبنای این تحلیل، طب سوزنی، استفاده از داروهای افیونی (اپیوئید) را برای کنترل درد توسط بیمار به تاخیر می‌اندازد.
طب سوزنی چگونه انجام می‌شود؟
قبل از اولین قرار ملاقات با متخصص طب سوزنی از شما خواسته می‌شود سابقه سلامتی خود را تکمیل نمایید. متخصص طب سوزنی جلسه را با پرسش از شما درباره ملاحظات بهداشتی، رژیم غذایی، وضعیت خواب،سطح استرس و بقیه عادات سبک زندگیتان شروع میکند.
ممکن است از شما درباره احساساتتان، اشتها، غذاهایی که دوست دارید یا ندارید و واکنشتان به تغییرات دما و فصل‌ها سوال شود.
در طول ملاقات متخصص طب سنتی ظاهر شما را با توجه به رنگ پوست، صدا و رنگ زبان به دقت معاینه میکند.
وی نبض شما را در سه نقطه از هر مچ دست با توجه به قدرت، کیفیت و ریتم آن خواهد گرفت. در طب چینی، زبان و نبض به عنوان نشان‌دهنده سلامت سامانه اندامی و نصف النهار (مریدین) شما در نظر گرفته می‌شوند.
به طور معمول طب سوزنی از ۶ تا بیش از ۲۰ سوزن نازک در هر جلسه درمان استفاده میکند. (تعداد سوزن‌ها نشان‌دهنده شدت درمان نیست.) سوزن‌ها معمولا برای مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه در نقاط خاصی از بدن قرار داده می‌شوند. ممکن است متخصص طب سوزنی سوزن‌ها را برای تاثیر بیشتر به آرامی بچرخاند.
تکنیک‌هایی که ممکن است در کنار طب سوزنی استفاده شوند
متخصص طب سوزنی شما ممکن است در طول جلسه از تکنیک‌های اضافه استفاده کند. مانند:
فتیله‌گذاری (Moxibustion)
فتیله‌گذاری شامل نگه داشتن مواد گرم شده (ساخته شده از گیاهان خشک) در نزدیکی سوزن‌های طب سوزنی برای گرم کردن و تحریک نقاط طب سوزنی میباشد.
بادکش‌درمانی (Cupping)
برای بادکش‌درمانی از کاپ‌های شیشه‌ای یا سیلیکونی به صورتی که مکش ایجاد شود، روی پوست استفاده می‌شود. در نظریه طب سنتی چینی، از بادکش‌درمانی برای برطرف کردن رکود جریان انرژی چی و خون استفاده می‌شود.
گیاهان (Herbs)
گیاهان چینی ممکن است به صورت دمنوش، قرص و کپسول به افراد داده شود.
طب سوزنی الکتریکی (Electroacupuncture)
در این تکنیک، یک وسیله الکتریکی به دو تا چهار سوزن طب سوزنی متصل می‌شود و یک جریان الکتریکی ضعیف ایجاد می‌نماید و باعث تحریک سوزن‌ها در طول درمان می‌شود.
طب سوزنی لیزری (Laser acupuncture)
گفته می‌شود این روش، نقاط طب سوزنی را بدون استفاده از سوزن تحریک می‌نماید.
از طب سوزنی گوش گاهی در طول درمان برای کاهش وزن، ترک سیگار، اعتیاد و اضطراب استفاده می‌شود.
اگر چه مدت طول مدت جلسه طب سوزنی می‌تواند از چند دقیقه تا بیشتر از یک ساعت متغیر باشد، طول درمان معمول ۲۰ تا ۳۰ دقیقه میباشد.
ویزیت اول که شامل ثبت سابقه سلامتی بیمار است، ممکن است تا ۹۰ دقیقه نیز طول بکشد.
بعد از درمان، برخی از افراد احساس آرامش (یا حتی خواب‌آلودگی) می‌کنند، در حالی که برخی دیگر احساس پر انرژی بودن دارند. اگر هر گونه علائم غیر معمول را تجربه کردید، حتما باید با پزشک خود مشورت نمایید.
آیا طب سوزنی آسیب می‌رساند؟
ممکن است در حالی که سوزن‌ها در نقاط خاص طب سوزنی قرار گرفته‌اند احساس سوزش خفیف، فشار یا درد داشته باشید.
برخی از متخصصان طب سوزنی سوزن را بعد از قرار گرفتن در بدن، با چرخاندن، بالا و پایین کردن و یا استفاده از دستگاهی با جریان یا پالس الکتریکی کوچک دست‌کاری می‌کنند.
برخی از متخصصان طب سوزنی سوزن سوزن شدن، بی‌حسی، احساس درد و یا احساس سنگینی ایجاد شده در نتیجه این عمل را در دستیابی به اثرات درمانی، مطلوب در نظر می‌گیرند.
در صورتی که در طول جلسه درمان دچار احساس درد، بی‌حسی یا احساس ناراحتی شدید، باید فورا متخصص طب سوزنی را آگاه نمایید.
عوارض جانبی احتمالی
مانند هر روش درمانی دیگر، طب سوزنی خطراتی را به همراه دارد. متداول‌ترین خطر، درد و خونریزی در نقاط فرو کردن سوزن‌هاست. سایر عوارض جانبی می‌تواند شامل بثورات پوستی، واکنش‌های آلرژیک، کبودی، درد، خونریزی، تهوع، سرگیجه، غش و یا عفونت باشد.
برای کاهش خطر بروز عوارض جانبی جدی، طب سوزنی همیشه باید توسط یک پزشک مجاز و به درستی آموزش‌دیده و با استفاده از سوزن‌های استریل‌شده و یکبار مصرف انجام شود.
طبق یک گزارش منتشر شده در Scientific Reports، طب سوزنی می‌تواند باعث عوارض جانبی جدی شود؛ مانند عفونت، صدمه به عصب و رگ‌های خونی، عوارض ناشی از شکستگی سوزن یا تکه‌های باقی‌مانده سوزن، اعضای سوراخ شده، آسیب به سیستم عصبی مرکزی یا طناب نخاعی، خونریزی، و آسیب منجر به مرگ به سایر اندام‌ها یا بافت‌ها.
سوراخ شدن پرده جنب دور ریه‌ها می‌تواند منجر به هواجنبی شود.
افرادی که یک تغییر نادر و آناتومیکی، شناخته شده با نام sternal foramen (یک سوراخ در جناغ) دارند، در معرض خطر سوراخ شدن ریه یا قلب (پریکارد) می‌باشند.
گزارشاتی مبنی بر جا ماندن سوزن در بدن بعد از درمان وجود دارد.
یک گزارش منتشر شده در Bulletin of the World Health Organization عوارض جانبی طب سوزنی در مطالعات چینی زبان را خلاصه کرده است.
طب سوزنی ممکن است برای افرادی که شرایط سلامتی خاصی دارند مناسب نباشد. خطر خونریزی یا کبودی در افرادی که اختلال انعقاد خون دارند و یا داروهای ضد انعقاد خون مانند وارفارین (کومادین) مصرف می‌کنند، بیشتر است.
از طب سوزنی نباید به جای مراقبت‌های استاندارد استفاده کرد. پرهیز کردن یا به تاخیر انداختن مراقبت‌های استاندارد ممکن است عواقب جدی در پی داشته باشد.
در صورتی که برایتان مدیریت درد یا سایر مشکلات سلامتی با روش‌های معمول دشوار است، طب سوزنی ممکن است ارزش امتحان کردن داشته باشد. فقط به خاطر داشته باشید حتما با پزشک خود در این رابطه که طب سوزنی مناسب شرایط شما میباشد یا خیر، مشورت نمایید.
جمع‌بندی
در این مقاله از مجله سلامت مفید طب به بررسی طب سوزنی پرداختیم و با تعریف، موارد استفاده و عوارض جانبی آن تا حدودی آشنا شدیم. همچنین درباره این که طب سوزنی چه بیماریهایی را درمان میکند صحبت کردیم. همان‌طور که در این مقاله نیز بیان شد امتحان طب سوزنی برای کمک به برخی مشکلات در بعضی از افراد می‌تواند مفید باشد.
اما در صورتی که مایل به استفاده از آن هستید، پیش از اقدام به استفاده از این روش درمانیِ طب سنتی چینی حتما به عوارض جانبی آن توجه نموده و با پزشک خود در این رابطه مشورت نمایید.
شما می‌توانید برای خرید محصولات دارویی گیاهی، مکمل‌های غذایی و محصولات بهداشتی مورد نظرتان به سایت داروخانه آنلاین مفیدطب مراجعه نمایید.
منبع: سایت verywellhealth
توجه: مقالات مرتبط با پزشکی و سلامت داروخانه مفید طب از منابع معتبر داخلی و خارجی تهیه شده‌اند و صرفا جنبه اطلاع رسانی دارند، بنابراین توصیه درمانی و پزشکی محسوب نمی‌شوند. در صورتی که مشکل پزشکی دارید، لازم است تا برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه نمایید.
