کلاژن، مهم‌ترین پروتئین ساختاری بدن است که نقشی کلیدی در حفظ انعطاف، استحکام و جوانی بافت‌های مختلف ایفا می‌کند. اما با افزایش سن، سطح تولید کلاژن در بدن کاهش می‌یابد و اینجاست که کلاژن استخراج‌شده از پوست و فلس ماهی‌ها وارد میدان می‌شود. این نوع کلاژن به‌دلیل جذب بالاتر، خلوص بیشتر و پتانسیل ترمیمی قوی‌تر، توجه پزشکان، متخصصان تغذیه و دوستداران زیبایی را به خود جلب کرده است. کلاژن ماهی که لقب «طلای سفید اقیانوس» را از آنِ خود کرده است، می‌تواند فوایدی همچون پوست شفاف‌تر، چین‌وچروک‌های کمتر، مفاصل قوی‌تر و موهایی سالم‌تر را به شما هدیه بدهد. در این مقاله از مجله سلامت مفیدطب، سفری خواهیم داشت به دنیای شگفت‌انگیز کلاژن هیدرولیز شده ماهی؛ بررسی می‌کنیم که این ترکیب چیست، چه فوایدی دارد، چطور باید مصرف شود و آیا عوارضی هم دارد. اگر به دنبال زیبایی از درون و سلامتی پایدار هستید، با ما همراه باشید.
در دنیای امروزی که جوانسازی پوست، سلامت مفاصل و تقویت بدن اهمیت فزاینده‌ای یافته، ترکیبات طبیعی مانند کلاژن ماهی به‌عنوان یک راهکار قدرتمند و محبوب شناخته شده‌اند. با اینکه استفاده از مکمل‌های کلاژن و سایر محصولات حاوی کلاژن در حال افزایش است، بیشتر مردم واقعاً نمی‌دانند که کلاژن چیست و چه نقشی در بدن ایفا می‌کند. در ادامه هر آنچه را که باید درباره کلاژن بدانید، از جمله اینکه کلاژن ماهی چیست، چه کاری در بدن انجام می‌دهد و آیا مصرف مکمل‌های کلاژن ارزش دارد یا نه، برای شما توضیح می‌دهد.
کلاژن چیست و چه نقشی در سلامت پوست و بدن دارد؟
کلاژن یکی از حیاتی‌ترین پروتئین‌های ساختاری بدن انسان است که حدود ۳۰٪ از کل پروتئین‌های بدن را تشکیل می‌دهد. این پروتئین در ساختار پوست، استخوان‌ها، تاندون‌ها، رباط‌ها، غضروف‌ها، رگ‌های خونی، و حتی قرنیه چشم نقش دارد. کلاژن وظیفه حفظ استحکام، انعطاف‌پذیری و یکپارچگی در این بافت‌ها و ساختارها را بر عهده دارد.
تاکنون ۲۸ نوع مختلف از کلاژن در بدن شناسایی شده‌اند، اما چهار نوع اصلی بیش از سایرین شناخته شده هستند:
- کلاژن نوع I: شایع‌ترین نوع کلاژن (حدود ۹۰٪) که در پوست، استخوان، تاندون و رباط‌ها وجود دارد.
- کلاژن نوع II: عمدتاً در غضروف‌ها یافت می‌شود و برای سلامت مفاصل حیاتی است.
- کلاژن نوع III: در ساختار ارگان‌های داخلی، عضلات و رگ‌های خونی حضور دارد.
- کلاژن نوع IV: در غشای پایه (basement membrane) نقش دارد و بیشتر در کلیه‌ها و لایه‌های عمقی پوست دیده می‌شود.
بدن شما به‌طور طبیعی کلاژن تولید می‌کند. اما با افزایش سن، کلاژن موجود در بدن دچار تکه‌تکه شدن شده و تولید کلاژن کاهش می‌یابد. این تغییرات، همراه با کاهش یکی دیگر از پروتئین‌های ساختاری مهم به نام الاستین، منجر به نشانه‌های پیری مانند افتادگی پوست و چین‌وچروک می‌شوند. در این زمان، تأمین کلاژن از طریق منابع غذایی یا مکمل‌ها اهمیت زیادی پیدا می‌کند. در بخش بعدی با یکی از مهم‌ترین منابع طبیعی کلاژن، یعنی “کلاژن ماهی” آشنا می‌شویم.
کلاژن ماهی چیست و چه تفاوتی با کلاژن حیوانی دارد؟
کلاژن ماهی (که اغلب از پوست، پولک یا استخوان ماهی استخراج می‌شود) عمدتاً از کلاژن نوع I و در برخی موارد ترکیب نوع I و II تشکیل شده است. این نوع کلاژن در مقایسه با منابع حیوانی مانند کلاژن گاوی (Bovine) یا خوکی (Porcine) دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی است:
| ویژگی | کلاژن ماهی | کلاژن گاوی / خوکی |
|---|---|---|
| منبع استخراج | پوست، پولک و استخوان ماهی | استخوان و پوست گاو یا خوک |
| نوع اصلی کلاژن | نوع I (و گاه II) | نوع I، II، III |
| اندازه مولکولی | کوچکتر | بزرگتر |
| قابلیت جذب | بسیار بالا (بیش از ۱.۵ برابر منابع حیوانی) | جذب کمتر |
| ریسک بیماری | کم (فاقد بیماری‌های مشترک انسان و دام مثل BSE) | بیشتر |
| قابل استفاده برای گیاه‌خواران دریایی | بله | خیر |
کلاژن هیدرولیز شده ماهی چیست و چه مزایایی دارد؟
کلاژن طبیعی، به‌طور معمول، مولکولی بزرگ و پیچیده با ساختار مارپیچ سه‌گانه (Triple Helix) است که به‌راحتی توسط دستگاه گوارش جذب نمی‌شود. از همین رو طی فرایند هیدرولیز، این ساختار شکسته شده و به زنجیره‌های کوتاه‌تر آمینواسیدی تبدیل می‌شود که تحت عنوان پپتیدهای کلاژن شناخته می‌شوند.
بنابراین کلاژن هیدرولیز شده ماهی (Hydrolyzed Fish Collagen) یا پپتیدهای کلاژن دریایی، شکلی از کلاژن است که از پوست، فلس یا استخوان ماهی استخراج شده و طی فرایند هیدرولیز آنزیمی، به قطعات کوچکتر پروتئینی (پپتیدها) شکسته می‌شود. این فرایند باعث افزایش چشمگیر قابلیت جذب و دسترسی زیستی (Bioavailability) کلاژن در بدن می‌شود.
مطالعات علمی نشان داده‌اند که این پپتیدها، به‌ویژه پپتیدهای حاوی هیدروکسی‌پرولین و پرولین، به راحتی از روده جذب شده و از طریق جریان خون به بافت‌های هدف مانند پوست، غضروف و استخوان منتقل می‌شوند. در یک مطالعه منتشرشده در Journal of Agricultural and Food Chemistry (2012) مشخص شد که پپتیدهای کلاژن ماهی جذب سریعی در بدن دارند و می‌توانند سنتز کلاژن پوستی را در مدت زمان کوتاه افزایش دهند.
قرص کلاژن گلد یکی از پرفروش‌ترین و محبوب‌ترین مکمل‌های خوراکی کلاژن است که با تأثیرات قابل توجه در تقویت و جوانسازی پوست، توانسته است رضایت اکثر مصرف‌کنندگان خود را کسب کند. هر قرص روکشدار کلاژن گلد آدریان حاوی ۸۳۳ میلی‌گرم کلاژن هیدرولیز شده نوع ۱ و ۳ با منشأ دریایی میباشد.
پودر کلاژن ماهی چیست و چگونه استفاده می‌شود؟
حتماً اطلاع دارید که مکمل‌های کلاژن ماهی در اشکال مختلفی مانند پودر، کپسول، قرص و مایع در دسترس هستند، اما رایج‌ترین و پرکاربردترین نوع آن، پودر کلاژن هیدرولیز شده است. پودر کلاژن به دلیل قابلیت حل شدن آسان در آب گرم یا سرد، دوز دقیق‌تر مصرف و امکان ترکیب با غذاها و نوشیدنی‌ها، از محبوبیت بیشتری برخوردار است. از نظر علمی نیز پودر کلاژن ماهی، به‌ویژه در فرم هیدرولیز شده، دارای زیست‌فراهمی بالاتری نسبت به اشکال دیگر است و در مطالعات بالینی، جذب سریع‌تر و اثرگذاری بیشتری در بهبود سلامت پوست، مفاصل و استخوان‌ها نشان داده است.
خواص پودر کلاژن ماهی برای پوست، مفاصل و استخوان‌ها
مطالعات نشان داده‌اند که مصرف مکمل‌های کلاژن، می‌تواند فواید متعددی برای بخش‌های مختلف بدن داشته باشد، از سلامت پوست و مفاصل گرفته تا استخوان‌ها، عضلات و حتی سلامت قلب. در این بخش از مقاله به بررسی دقیق فواید مکمل‌های کلاژن بر اساس مطالعات علمی موجود می‌پردازیم. توجه داشته باشید که بیشتر فواید علمی مطرح‌شده زیر، در مورد پودر کلاژن ماهی نیز صدق می‌کند. به شرط آنکه پودر کلاژن ماهی از نوع هیدرولیز شده باشد، یعنی از طریق فرایند هیدرولیز به پپتیدهای کوچک تجزیه شده باشد.
۱. بهبود سلامت پوست
پروتئین کلاژن یکی از اجزای اصلی پوست است و نقش مهمی در استحکام، انعطاف‌پذیری و رطوبت‌رسانی پوست دارد. همانطور که گفتیم، با افزایش سن، تولید کلاژن در بدن کاهش می‌یابد که این موضوع منجر به خشکی پوست و ایجاد چین‌وچروک می‌شود.
مطالعات متعددی نشان داده‌اند که مصرف مکمل‌های کلاژن یا پپتیدهای کلاژن می‌تواند فرآیند پیری پوست را کند کند. در یک مرور سیستماتیک شامل ۲۶ مطالعه، مصرف روزانه ۱ تا ۱۲ گرم کلاژن به مدت ۴ تا ۱۲ هفته باعث افزایش آبرسانی، انعطاف‌پذیری و کاهش چین‌وچروک‌های پوست شده است.
احتمالاً این مکمل‌ها با تحریک بدن به تولید کلاژن، الاستین و فیبریلین (پروتئین‌های ساختاری پوست) اثر می‌گذارند. البته برخی افراد ادعا می‌کنند کلاژن می‌تواند به بهبود آکنه و دیگر مشکلات پوستی نیز کمک کند، اما شواهد علمی کافی برای این ادعا وجود ندارد.
به عنوان مثال پودر کلاژن بیوتی پرفروش‌ترین پودر حاوی کلاژن ماهی موجود در بازار ایران است که محبوبیت زیادی در میان مصرف‌کنندگان دارد. از پودر کلاژینو بیوتی برای تقویت پوست، مو و ناخن‌ها استفاده می‌شود. این مکمل که در کارخانه ویشارد فرانسه تولید می‌شود، علاوه بر کلاژن ماهی حاوی بیوتین، زینک، هیالورونیک اسید و ویتامین C نیز میباشد.
۲. کاهش درد مفاصل
با بالا رفتن سن و کاهش کلاژن در بدن، خطر ابتلا به مشکلات مفصلی مانند آرتروز افزایش می‌یابد. برخی مطالعات نشان داده‌اند که مکمل‌های کلاژن می‌توانند به کاهش سفتی مفاصل کمک کرده و عملکرد مفاصل را بهبود دهند.
محققان بر این باورند که کلاژن مصرف‌شده در غضروف‌ها تجمع یافته و تولید کلاژن طبیعی در بافت‌ها را تحریک می‌کند. این امر ممکن است به کاهش التهاب و درد کمک کند، هرچند شواهد کافی برای توصیه رسمی به‌عنوان درمان آرتروز وجود ندارد.
۳. جلوگیری از تحلیل استخوان
استخوان‌ها عمدتاً از کلاژن ساخته شده‌اند. با افزایش سن و کاهش کلاژن، توده استخوانی کاهش می‌یابد و خطر ابتلا به پوکی استخوان افزایش پیدا می‌کند.
در مطالعه‌ای ۱۲ ماهه روی زنان یائسه، گروهی که روزانه ۵ گرم کلاژن به‌همراه کلسیم و ویتامین D دریافت کردند، نسبت به گروهی که فقط مکمل کلسیم و ویتامین D مصرف کردند، کاهش کمتری در تراکم مواد معدنی استخوان (BMD) نشان دادند. همچنین، در مطالعه‌ای دیگر، تراکم استخوان در برخی شرکت‌کنندگان تا ۷٪ افزایش یافته بود.
۴. افزایش توده عضلانی
کلاژن به‌عنوان فراوان‌ترین پروتئین در بدن، نقش مهمی در ساختار عضلات اسکلتی دارد. در یک مطالعه ۱۲ هفته‌ای، مردان مسن مبتلا به سارکوپنیا (تحلیل عضلانی ناشی از سن) که روزانه ۱۵ گرم کلاژن مصرف کرده بودند و هم‌زمان ورزش می‌کردند، افزایش بیشتری در توده عضلانی و قدرت بدنی نسبت به گروهی که فقط ورزش کرده بودند نشان دادند.
با این حال، برای اثبات قطعی این اثر به تحقیقات بیشتری نیاز است.
۵. کمک به سلامت قلب
کلاژن ساختار اصلی شریان‌ها را تشکیل می‌دهد. کاهش کلاژن در بدن می‌تواند باعث سفتی و کاهش انعطاف‌پذیری شریان‌ها شده و خطر آترواسکلروز (تنگی شریان‌ها)، حمله قلبی و سکته را افزایش دهد.
در مطالعه‌ای شش‌ماهه، افراد سالمی که روزانه ۱۶ گرم کلاژن مصرف کردند، کاهش قابل‌توجهی در سفتی شریان‌ها داشتند. همچنین، سطح HDL (کلسترول خوب) آن‌ها نیز به‌طور میانگین ۶٪ افزایش یافت.
۶. تقویت مو و ناخن
مطالعات نشان داده‌اند که کلاژن ممکن است به افزایش استحکام ناخن‌ها کمک کند. همچنین برخی افراد گزارش کرده‌اند که مصرف کلاژن باعث کاهش شکستگی مو شده، هرچند شواهد علمی برای تأثیر مستقیم بر رشد مو هنوز محدود است.
پودر کلاژینو آبی محصول دیگری از کارخانه ویشارد فرانسه است که حاوی پودر خالص کلاژن میباشد. این فرآورده به عنوان یک مکمل بسیار ارزشمند در موارد زیادی همچون کاهش چین و چروک، آبرسانی و انعطاف پوست، جلوگیری از ریزش مو، استحکام ناخن‌ها، جلوگیری از پوکی استخوان، کاهش درد و التهاب مفاصل، کنترل وزن و کاهش اشتها و بازسازی توده عضلانی تأثیرگذار است. جهت خرید کلاژن ماهی کلاژینو می‌توانید به لینک زیر مراجعه کنید:
عوارض پودر کلاژن ماهی چیست و چه کسانی نباید مصرف کنند؟
پودر کلاژن ماهی به‌طور کلی محصولی ایمن محسوب می‌شود و اکثر افراد آن را به‌خوبی تحمل می‌کنند. با این حال افرادی که دچار آلرژی به ماهی هستند یا از داروها و مکمل‌های خاص استفاده می‌کنند، بهتر است پیش از مصرف با پزشک مشورت کنند. همچنین، خواندن برچسب محصول و ترکیبات آن می‌تواند از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کند.
عوارض پودر کلاژن ماهی در برخی شرایط ممکن است شامل موارد زیر باشد:
حساسیت‌های غذایی: پودر کلاژن ماهی از پوست یا فلس ماهی استخراج می‌شود. بنابراین، افرادی که به ماهی حساسیت دارند باید کاملاً از مصرف این نوع کلاژن خودداری کنند، چرا که ممکن است واکنش‌های آلرژیک جدی مانند کهیر، خارش یا حتی تنگی نفس ایجاد شود.
تداخل با مکمل‌ها یا داروهای دیگر: برخی پودرهای کلاژن ماهی ممکن است حاوی مواد افزودنی مانند ویتامین‌ها، بیوتین، یا عصاره‌های گیاهی باشند. این ترکیبات می‌توانند با برخی داروها تداخل دارویی داشته یا برای افراد باردار و شیرده ایمن نباشند. همچنین، دوزهای بالای بیوتین در برخی مکمل‌ها ممکن است در نتایج آزمایش خون (مانند عملکرد تیروئید یا قلب) اختلال ایجاد کند.
عوارض گوارشی خفیف: تعدادی از مصرف‌کنندگان، پس از مصرف پودر کلاژن، علائمی مانند حالت تهوع، نفخ شکم و سوزش سردل را گزارش کرده‌اند. با این حال، تحقیقات علمی هنوز به‌طور قطعی این علائم را به مصرف کلاژن نسبت نداده‌اند و این عوارض بیشتر در موارد نادر مشاهده می‌شوند.
قیمت پودر کلاژن ماهی چقدر است و از کجا بخریم؟
قیمت پودر کلاژن ماهی به عوامل مختلفی بستگی دارد. مهم‌ترین این عوامل شامل کیفیت کلاژن (هیدرولیز شده یا غیر هیدرولیز شده)، برند تولیدکننده، وزن بسته‌بندی و ترکیبات اضافی مانند ویتامین C، هیالورونیک اسید و مواد معدنی می‌شود. معمولاً پودرهایی که حاوی ترکیبات اضافی یا فرایند تولید پیچیده‌تری هستند، قیمت بالاتری دارند.
برای خرید پودر کلاژن ماهی با کیفیت بالا و قیمت مناسب، داروخانه آنلاین مفیدطب انتخابی عالی است. این فروشگاه اینترنتی محصولات خود را از برندهای معتبر ارائه می‌دهد و علاوه بر تخفیفات ویژه، امکان ارسال سریع به سراسر ایران را برای شما فراهم می‌کند. پس همین حالا به مفیدطب مراجعه کنید و از خدمات و پیشنهادات ویژه آن بهره‌مند شوید.
منابع مقاله:
- healthline
- PubMed
- Journal of Functional Foods، Marine Drugs
اگر شما هم تجربه استفاده از مکمل‌های کلاژن را داشته‌اید، خوشحال می‌شویم، نظرات خود را در مورد مصرف این مکمل‌ها با ما درمیان بگذارید. تا به دیگر کاربران کمک کرده باشید. همچنین هر سوالی در مورد مکمل‌ها و محصولات گیاهی داشتید می‌توانید در انتهای این مقاله و یا در صفحه محصول در سایت داروخانه آنلاین مفیدطب کامنت بگذارید، متخصصین داروساز ما به شما پاسخ خواهند داد.
توجه: مقالات مرتبط با پزشکی و سلامت داروخانه مفید طب از منابع معتبر داخلی و خارجی تهیه شده‌اند و صرفا جنبه اطلاع رسانی دارند، بنابراین توصیه درمانی و پزشکی محسوب نمی‌شوند. در صورتی که مشکل پزشکی دارید، لازم است تا برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه نمایید
بیشتر بخوانید:
- بهترین قرص کلاژن ساز ایرانی
- بهترین مارک پودر کلاژن خارجی و ایرانی
- قرص کلاژن را چگونه مصرف کنیم؟
- قرص کلاژن مصرف کنیم یا پودر کلاژن؟
- نظرات مصرف کنندگان پودر کلاژن
