مهمترین علائم دیابت چه هستند؟ بیماری دیابت انواع مختلف دارد و بسته به نوع آن، علل زمینه‌ای و علائم آن متفاوت هستند. بیماری‌های دیابت مزمن شامل دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲ می‌باشند. همچنین انواع بالقوه برگشت پذیر دیابت عبارتند از دیابت بارداری و پیش دیابت. در این مقاله از مجله سلامت مفید طب خواهیم دید که دیابت چیست و به معرفی انواع آن می‌پردازیم. همچنین مهمترین علائم دیابت و ریسک فاکتورهای انواع مختلف آن را بررسی می‌کنیم. پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
دیابت چیست
قبل از پرداختن به مهمترین علائم دیابت، بهتر است توضیح دهیم که دیابت چیست. دیابت یا بیماری قند (Diabetes mellitus) به گروهی از بیماری‌ها گفته میشود که بر چگونگی استفاده بدن از قند یا گلوکز خون تاثیر می‌گذارند. گلوکز برای سلامتی ضروری میباشد زیرا یک منبع انرژی مهم برای سلول‌هایی است که ماهیچه‌ها و بافت‌های بدن را تشکیل می‌دهند. همچنین گلوکز به عنوان منبع اصلی سوخت مغز محسوب میشود.
علت زمینه‌ای دیابت، بسته به نوع آن متفاوت است. اما فارغ از نوع آن، دیابت می‌تواند باعث وجود قند بیش از حد در خون شود. وجود قند بسیار زیاد در خون می‌تواند منجر به ایجاد مشکلات جدی برای سلامتی شود.
بیماری‌های دیابت مزمن شامل دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲ هستند. دیابت‌های بالقوه برگشت پذیر، شامل دیابت بارداری و پیش دیابت می‌باشند.
پیش دیابت زمانی اتفاق می‌افتد که سطح قند خون بالاتر از میزان نرمال است، اما نه در حدی که به عنوان دیابت در نظر گرفته شود. پیش دیابت اغلب زمینه‌ساز دیابت است، مگر اینکه اقدامات مناسب برای جلوگیری از پیشرفت آن انجام شود.
دیابت بارداری، همان‌طور که از نام آن مشخص است در دوران بارداری اتفاق می‌افتد و می‌تواند پس از زایمان برطرف شود.
در ادامه با دلایل و مهمترین علائم دیابت در انواع مختلف آن آشنا می‌شویم.
شما می‌توانید برای آشنایی با قویترین قرص کاهش قند خون مقاله «با بهترین قرص قند گیاهی برای کنترل قند خون آشنا شوید» را مطالعه نمایید.
علت دیابت چیست
حال که با تعریف دیابت آشنا شدیم، شاید بخواهید بدانید علت دیابت چیست. برای فهم دیابت، اول باید با نحوه پردازش طبیعی گلوکز در بدن آشنا شویم. در ادامه به توضیح ساده این فرآیند می‌پردازیم.
نحوه عملکرد انسولین
انسولین هورمونی است که از غده‌ای که در زیر و پشت معده قرار گرفته، یعنی پانکراس یا لوزالمعده ترشح میشود. نحوه عملکرد انسولین به این ترتیب است:
- پانکراس، انسولین را در جریان خون آزاد می‌کند.
- انسولین به گردش درمی‌آید و باعث میشود قند وارد سلول‌ها شود.
- انسولین میزان قند را در خون کاهش می‌دهد.
- هنگامی که سطح قند خون پایین می‌آید، ترشح انسولین از پانکراس نیز کاهش می‌یابد.
نقش گلوکز
گلوکز که نوعی قند است، منبع انرژی سلول‌هایی میباشد که ماهیچه‌ها و سایر بافت‌های بدن را می‌سازند.
- گلوکز از دو منبع اصلی تامین میشود: غذا و کبد.
- قند، جذب جریان خون شده و به کمک انسولین وارد سلول‌ها میشود.
- کبد، گلوکز را ذخیره و تولید می‌کند.
- هنگامی که سطح گلوکز پایین است، برای مثال زمانی که برای مدتی غذا نخورده‌اید، کبد گلیکوژن ذخیره شده را به گلوکز تجزیه می‌کند تا سطح گلوکز را در محدوده نرمال نگه دارد.
شما می‌توانید برای آشنایی با علت دیابت در طب سنتی مقاله «علت قند خون در طب سنتی و درمان گیاهی آن» را مطالعه نمایید.
علت دیابت نوع ۱
علت دیابت نوع ۱ دقیقا مشخص نیست. چیزی که معلوم است این است که سیستم ایمنی بدن (که در حالت طبیعی با باکتری‌ها و ویروس‌های مضر مبارزه می‌کند) به سلول‌های تولید کننده انسولین در پانکراس حمله کرده و آن‌ها را نابود می‌کند.
این مسئله باعث میشود انسولین در بدن یا وجود نداشته باشد یا میزان آن کم باشد. در این حالت به جای اینکه قند به سلول‌ها منتقل شود، در جریان خون انباشته میشود.
تصور میشود دیابت نوع ۱ به دلیل ترکیبی از حساسیت ژنتیکی و عوامل محیطی اتفاق می‌افتد. اگر چه این عوامل محیطی هنوز به طور دقیق مشخص نشده‌اند. با این وجود، باور بر این است که وزن فاکتوری برای دیابت نوع یک نیست.
علت دیابت نوع ۲ و پیش دیابت
در پیش دیابت که می‌تواند منجر به دیابت نوع ۲ شود، سلول‌ها در برابر عملکرد انسولین مقاوم می‌شوند و پانکراس قادر به تولید انسولین کافی برای غلبه بر این مقاومت نیست. در این حالت، قند به جای منتقل شدن به سلول‌ها در هنگامی که نیاز به انرژی دارند، در جریان خون انباشته میشود.
اینکه دقیقا به چه دلیل این اتفاق می‌افتد، مشخص نیست. اگرچه اعتقاد بر این است که عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز دیابت نوع ۲ نیز نقش دارند. داشتن اضافه وزن به شدت به دیابت نوع ۲ مرتبط است. اما همه افراد مبتلا به دیابت نوع ۲، اضافه وزن ندارند.
علت دیابت بارداری
شاید مایل باشید بدانید که علت دیابت بارداری چیست. در طول بارداری، جفت هورمون‌هایی را برای حفظ بارداری تولید می‌نماید. این هورمون‌ها، سلول‌ها را نسبت به انسولین مقاوم‌تر می‌کنند.
به طور طبیعی، پانکراس با تولید انسولین بیشتر برای غلبه بر این مقاومت، به این مسئله پاسخ می‌دهد. اما گاهی اوقات پانکراس نمی‌تواند به این وضعیت ادامه دهد. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، مقدار بسیار کمی گلوکز وارد سلول‌ها میشود و مقدار زیادی از آن در خون باقی می‌ماند و منجر به دیابت بارداری میشود.
ریسک فاکتورهای دیابت
عوامل خطر یا ریسک فاکتورهای دیابت بسته به نوع آن متفاوت هستند. در ادامه به بررسی این عوامل در انواع دیابت می‌پردازیم.
ریسک فاکتورهای دیابت نوع ۱
اگرچه علت دقیق دیابت نوع ۱ مشخص نیست، اما عواملی که ممکن است نشان‌دهنده ریسک بیشتر ابتلا به این نوع دیابت باشند عبارتند از:
سابقه خانوادگی: در صورتی که والدین یا خواهر و برادر فردی مبتلا به دیابت نوع ۱ باشند، ریسک ابتلا به این نوع دیابت در آن فرد بیشتر است.
عوامل محیطی: شرایطی مانند قرار گرفتن در معرض یک بیماری ویروسی، احتمالا در دیابت نوع ۱ نقش دارد.
وجود سلول‌های مخرب سیستم ایمنی (اتو آنتی‌بادی): گاهی از اعضای خانواده افراد مبتلا به دیابت نوع ۱، برای اطلاع از وجود اتو آنتی‌بادی‌های دیابت آزمایش گرفته میشود. در صورتی که فرد این اتو آنتی‌بادی‌ها را داشته باشد، ریسک ابتلا به دیابت نوع ۱ در او بیشتر است. اما همه کسانی که این اتو آنتی‌بادی‌ها را دارند به دیابت مبتلا نمی‌شوند.
جغرافیا: برخی از کشورها از جمله فنلاند و سوئد نرخ بالاتری از ابتلا به دیابت نوع ۱ دارند.
ریسک فاکتورهای دیابت نوع ۲ و پیش دیابت
دانشمندان هنوز به طور کامل درنیافته‌اند که چرا برخی افراد به دیابت نوع ۲ دچار می‌شوند و سایر افراد نمی‌شوند. با این حال، واضح است که برخی از عوامل یا فاکتورها، ریسک ابتلا به این نوع دیابت را افزایش می‌دهند. این عوامل عبارتند از:
وزن: هرچه بافت چربی بیشتر باشد، سلول‌ها در مقابل انسولین مقاوم‌تر می‌شوند.
عدم تحرک: هرچه فرد فعالیت کمتری داشته باشد، ریسک ابتلا به دیابت نوع ۲ بیشتر میشود. فعالیت فیزیکی به کنترل وزن کمک می‌نماید، از گلوکز برای انرژی استفاده می‌کند و سلول‌ها را نسبت به انسولین حساس‌تر می‌کند.
سابقه خانوادگی: اگر والدین یا خواهر و برادر فرد دیابت نوع ۲ داشته باشند، ریسک ابتلا به این نوع دیابت در او بیشتر است.
نژاد یا قومیت: هرچند هنوز دلیل آن مشخص نیست، اما برخی از افراد (شامل افراد سیاه پوست، هیسپانیک، سرخپوست آمریکایی و آسیایی آمریکایی) ریسک بالاتری برای ابتلا به این نوع دیابت دارند.
سن: با افزایش سن، ریسک ابتلا به دیابت نوع ۲ افزایش می‌یابد. این مسئله می‌تواند به این خاطر باشد که با افزایش سن ممکن است فرد کمتر ورزش کند، توده عضلانی خود را از دست بدهد و وزن اضافه کند. اما دیابت نوع ۲ در بین کودکان، نوجوانان و بزرگسالان جوان‌تر نیز در حال افزایش است.
دیابت بارداری: ریسک ابتلا به پیش دیابت و دیابت نوع ۲ در فردی که در دوران بارداری دچار دیابت بارداری شده باشد، افزایش می‌یابد. همچنین اگر فردی نوزادی با وزن بیشتر از ۴ کیلوگرم به دنیا بیاورد نیز در معرض ریسک بیشتر ابتلا به دیابت نوع ۲ میباشد.
سندرم تخمدان پلی کیستیک: برای زنان، داشتن سندرم تخمدان پلی کیستیک ریسک ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهد.
فشار خون بالا: داشتن فشار خون بالای ۱۴۰/۹۰ میلی‌متر جیوه با ریسک بیشتر ابتلا به دیابت نوع ۲ در ارتباط است.
سطح غیر طبیعی کلسترول و تری گلیسرید: در صورتی که فرد دارای سطح پایین لیپوپروتئین پرچگالی (HDL) یا کلسترول خوب باشد، ریسک ابتلا به دیابت نوع ۲ در او بیشتر است. تری گلیسرید نوع دیگری از چربی است که در خون وجود دارد. افرادی که سطح تری گلیسرید بالایی دارند ریسک بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع ۲ دارند.
شما می‌توانید برای آشنایی با بهترین مولتی ویتامین برای دیابتی ها مقاله «با بهترین داروی تقویتی برای افراد دیابتی آشنا شوید» را مطالعه نمایید.
ریسک فاکتورهای دیابت بارداری
ممکن است زنان باردار دچار دیابت بارداری شوند. ریسک ابتلا به دیابت بارداری در برخی از زنان بیشتر است. ریسک فاکتورهای این نوع از دیابت عبارتند از:
سن: زنان بالای ۲۵ سال، ریسک بیشتری برای ابتلا به این نوع دیابت دارند.
سابقه خانوادگی یا شخصی: در صورت ابتلای فرد به پیش دیابت یا ابتلای یکی از اعضای نزدیک خانواده مانند والدین یا خواهر و برادر به دیابت نوع ۲، ریسک ابتلا به دیابت بارداری بیشتر است. همچنین در صورتی که فرد در بارداری قبلی دیابت بارداری داشته، نوزادش بسیار بزرگ بوده یا مرده زایی غیر قابل توضیح داشته، ریسک ابتلا به این نوع دیابت در او بیشتر است.
وزن: داشتن اضافه وزن قبل از بارداری، ریسک ابتلا به دیابت بارداری را افزایش می‌دهد.
نژاد یا قومیت: به دلایل نامشخص، احتمال بروز دیابت بارداری در زنان سیاه‌پوست، هیسپانیک، سرخپوست آمریکایی و آسیایی آمریکایی بیشتر است.
مهمترین علائم دیابت کدامند
شاید مایل باشید بدانید که مهمترین علائم دیابت در هر نوع از آن چه هستند. بیشتر علائم اولیه دیابت ناشی از سطح بیش از حد نرمال گلوکز در خون هستند.
علائم هشداردهنده ممکن است بسیار خفیف باشند و متوجه آن‌ها نشوید. این مسئله مخصوصا در مورد دیابت نوع ۲ صدق می‌کند. برخی از افراد تا هنگامی که دچار مشکلات ناشی از آسیب‌های بلند مدت دیابت نشده‌اند، متوجه نمی‌شوند که دچار دیابت هستند.
در دیابت نوع ۱ معمولا علائم به سرعت در عرض چند روز تا چند هفته ایجاد می‌شوند و همچنین نسبت به دیابت نوع ۲ شدیدتر هستند.
نشانههای اولیه دیابت
نشانه های اولیه دیابت که هشدار دهنده هستند و در هر دو نوع دیابت (نوع ۱ و نوع ۲) یکسان می‌باشند عبارتند از:
گرسنگی و خستگی
بدن غذا را به گلوکز تبدیل می‌کند تا برای تامین انرژی سلول‌ها مورد استفاده قرار گیرد. اگر بدن انسولین تولید نکند یا میزان آن کافی نباشد، یا اگر سلول‌ها در مقابل انسولین مقاومت کنند، گلوکز نمی‌تواند وارد سلول‌ها شود. این مسئله باعث میشود انرژی نداشته باشید و می‌تواند باعث گرسنگی و خستگی بیش از حد معمول شود.
دفعات ادرار و تشنگی بیشتر
هر فرد در حالت معمول باید بین ۴ تا ۷ بار در هر ۲۴ ساعت ادرار کند. اما افراد مبتلا به دیابت ممکن است بسیار بیشتر از این ادرار کنند. چرا؟ به طور نرمال، بدن گلوکز را هنگام عبور از کلیه‌ها، بازجذب می‌کند. اما وقتی دیابت، قند خون شما را بالا می‌برد ممکن است کلیه‌ها نتوانند همه آن قند را به بدن برگردانند. این باعث میشود بدن ادرار بیشتری تولید کند و مایعات بیشتری مصرف شود. بنابراین ممکن است بیشتر ادرار کنید و در نتیجه بیشتر تشنه شوید. هر چه مایعات بیشتری بنوشید، ادرار بیشتری نیز خواهید داشت.
شما می‌توانید برای تهیه قرص گالگا دینه از سایت داروخانه آنلاین مفید طب روی دکمه زیر کلیک کنید:
گیاه گالگا که در ترکیبات این محصول از آن استفاده شده است، از جمله گیاهان دارویی موثر در درمان دیابت است که سال‌ها در اروپا به منظور درمان این بیماری مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
خشکی دهان و خارش پوست
از آنجایی که بدن برای ادرار از مایعات استفاده می‌کند، رطوبت کمتری برای بقیه چیزها وجود دارد. بنابراین ممکن است دچار کم آبی شوید و دهانتان خشک شود. خشکی پوست نیز می‌تواند باعث خارش شود.
تاری دید
تغییر سطح مایعات بدن می‌تواند عدسی چشم را متورم کند. در این حالت شکل عدسی‌ها تغییر می‌کند و قادر به متمرکز شدن نیستند.
علائم دیابت نوع ۱
مهمترین علائم دیابت نوع ۱ می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
کاهش وزن ناخواسته
اگر بدن نتواند انرژی را از غذا به دست بیاورد، شروع به سوزاندن ماهیچه‌ها و چربی‌ها برای تامین انرژی می‌کند. بنابراین ممکن است حتی اگر رژیم غذایی خود را تغییر نداده باشید، وزن کم کنید.
تهوع و استفراغ
هنگامی که بدن چربی‌ها را می‌سوزاند، کتون (ketones) تولید می‌کند. کتون‌ها می‌توانند تا سطح خطرناکی در خون انباشته شوند و یک وضعیت بالقوه تهدید کننده زندگی به نام کتواسیدوز دیابتی را ایجاد کنند. کتون‌ها می‌توانند باعث ناراحتی معده شوند.
علائم دیابت نوع ۲
در این قسمت به مهمترین علائم دیابت نوع ۲ می‌پردازیم. این علائم هنگامی ظاهر می‌شوند که گلوکز برای مدت طولانی بالا بوده است. این علائم عبارتند از:
عفونت‌های مخمری
هم زنان و هم مردان مبتلا به دیابت ممکن است دچار این عفونت‌ها شوند. مخمر از گلوکز تغذیه می‌کند، بنابراین وجود مقدار زیاد گلوکز می‌تواند باعث رشد مخمر شود. این عفونت‌ها می‌توانند در هر قسمت گرم و مرطوب از پوست ایجاد شوند. برخی از این قسمت‌ها عبارتند از:
- بین انگشتان دست و پا
- زیر پستان‌ها
- داخل یا اطراف اندام‌های جنسی
زخم‌ها یا بریدگی‌هایی که به کندی بهتر می‌شوند
با گذشت زمان، قند خون بالا می‌تواند بر جریان خون تاثیر بگذارد و باعث آسیب عصبی شود که این مسئله درمان زخم را برای بدن دشوار می‌کند.
درد یا بی حسی در پاها
این مشکل، یکی دیگر از نتایج آسیب عصبی است.
شما می‌توانید برای تهیه کپسول سینابتیک ساج پاد دارو از سایت داروخانه آنلاین مفید طب روی دکمه زیر کلیک کنید:
کپسول سینابتیک یک داروی گیاهی برای کنترل دیابت و قند خون محسوب میشود. این محصول حاوی دارچین و عنصر کرومیوم است که سبب کاهش قند خون و افزایش متابولیسم چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها در بدن میشود.
علائم دیابت بارداری
قند خون بالا در بارداری معمولا بدون علامت است. ممکن است در صورت ابتلا به دیابت بارداری احساس کنید کمی از حد عادی تشنه‌تر هستید یا دفعات بیشتری ادرار می‌کنید.
در ادامه به علائم هیپوگلیسمی و هیپرگلیسمی نیز می‌پردازیم.
علائم هیپوگلیسمی
هیپوگلیسمی یا قند خون پایین زمانی اتفاق می‌افتد که سطح قند یا گلوکز خون به حدی افت می‌کند که سوخت بدن را تامین نمی‌کند. در این حالت ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:
- لرزش
- عصبی یا مضطرب بودن
- بدخلقی یا بی‌حوصلگی
- تعریق یا احساس سرما
- سردرگمی یا گیجی
- سبکی سر یا سرگیجه
- گرسنگی
- خواب آلودگی
- ضعف
- گزگز یا بی حسی لب‌ها، زبان یا گونه‌ها
همچنین ممکن است متوجه علائم زیر شوید:
- ضربان تند قلب
- پوست رنگ‌پریده
- تاری دید
- سردرد
- کابوس یا گریه در خواب
- مشکل در هماهنگی
- تشنج
علائم هیپرگلیسمی
هیپرگلیسمی یا قند خون بالا باعث بسیاری از نشانههای هشدار دیابتی است که ذکر شد. علائم هیپرگلیسمی عبارتند از:
- تشنگی شدید
- تاری دید
- دفعات زیاد ادرار
- گرسنگی بیشتر
- گزگز یا بی‌حسی پاها
- خستگی
- وجود قند در خون
- از دست دادن وزن
- عفونت‌های پوستی و واژینال
- درمان آهسته زخم‌ها و بریدگی‌ها
- گلوکز خون بالای ۱۸۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر
کمای دیابتی
سندرم هیپراسمولار هیپرگلیسمیک غیر کتونی (HHNS) یک عارضه جدی است که می‌تواند منجر به کمای دیابتی و حتی مرگ در هر نوع دیابت شود، گرچه در دیابت نوع ۲ شایع‌تر است.
این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که قند خون بیش از حد بالا می‌رود و بدن به شدت کم‌آب میشود. علائم آن شامل موارد زیر هستند:
- قند خون بالای ۶۰۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر
- دهان خشک شده
- تشنگی بیش از حد
- پوست خشک و گرمی که عرق نمی‌کند
- تب بالا (بالای ۱۰۱ درجه فارنهایت یا ۳۸.۳ درجه سلسیوس)
- خواب آلودگی یا گیجی
- از دست دادن بینایی
- توهم
- ضعف در یک طرف بدن
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر بالای ۴۵ سال سن دارید و یا سایر ریسک فاکتورهای دیابت را دارید، مهم است که آزمایش دهید. هنگامی که این بیماری زود تشخیص داده شود می‌توان از آسیب عصبی، مشکل قلبی و سایر عوارض آن جلوگیری کرد.
به عنوان یک قانون کلی، در صورتی که مشکلات زیر را دارید به پزشک مراجعه کنید:
- احساس ناراحتی معده، ضعف و تشنگی زیاد
- ادرار زیاد
- دل درد شدید
- تنفس عمیق‌تر و سریع‌تر از حد نرمال
- بوی دهان شیرینی که شبیه پاک کننده لاک ناخن است (این نشانه‌ای از میزان کتون خیلی بالاست)
جمع‌بندی
در این مقاله از مجله سلامت مفید طب توضیح دادیم که دیابت چیست و مهمترین علائم دیابت را معرفی کردیم. همچنین به بررسی انواع دیابت و معرفی ریسک فاکتورهای هر کدام از آن‌ها پرداختیم. همان‌طور که گفته شد علائم، ریسک فاکتورها و دلیل بروز دیابت، بسته به نوع آن متفاوت است.
شما می‌توانید برای تهیه انواع قرص قند گیاهی از سایت داروخانه آنلاین مفید طب (دکتر اصیلی) روی دکمه زیر کلیک کنید:
منابع: سایت‌های mayoclinic و WebMD
توجه: مقالات مرتبط با پزشکی و سلامت داروخانه مفید طب از منابع معتبر داخلی و خارجی تهیه شده‌اند و صرفا جنبه اطلاع رسانی دارند، بنابراین توصیه درمانی و پزشکی محسوب نمی‌شوند. در صورتی که مشکل پزشکی دارید، لازم است تا برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه نمایید.
