نوزادان از زمانی که خوردن غذای کمک را آغاز میکنند، یعنی از ۶ ماهگی، مشکلات گوارشی مختلفی را تجربه میکنند. در اکثر مواقع هم دلیل آن تغییر رژیم غذایی و اضافه شدن غذاهای جامد به الگوی تغذیهای کودک است. یکی از عارضههای گوارشی شایع در این سن، یبوست است که کودکان زیر دو سال بیشتر با آن درگیر میشوند. یبوست کودکان یکی معضلات والدین است که نمیدانند دقیقاً با چه راه حلی آن را برطرف کنند و گاهی با امتحان کردن راههای متفاوت این عارضه را در کودک خود تشدید میکنند! زیرا این عارضه به دلایل مختلفی بروز میدهد و به طبع راه درمان آن نیز در شرایط مختلف، متفاوت خواهد بود.
دلایل و شرایط مختلفی وجود دارد که باعث میشود کودک دچار یبوست شود. البته گاهی اوقات تعداد دفعات اجابت مزاج کودک کاملاً طبیعی است و در واقع نگرانی و صبر کم والدین برای دفع کودکان باعث میشود فکر کنند کودک دچار یبوست شده است!
در حالت کلی شرایطی وجود دارد که در آن کودک شما به احتمال زیاد دچار یبوست میشود که باید از آنها اجتناب کنید. چند علت یبوست شامل موارد زیر است:
مهمترین عامل یبوست در کودکان، به خصوص نوزادان ۶ ماهه، بی توجهی والدین به مقدار فیبر موجود در غذای کمکی کودک است. نوزاد شما از تولد تا ۶ ماهگی تنها از شیر تغذیه میکند که مایع است و معمولاً مشکلی برای رودههای نوزاد ایجاد نمیکند.
اما با ورود به ۶ ماهگی و اضافه شدن غذای کمکی در کنار شیر مادر، عادات سیستم گوارشی نوزاد را برهم می زند و سازگاری این سیستم با غذاهای جامد مدتی طول میکشد. پس طبیعی است که کودک شما با ورود به ماه ۶ ام زندگی خود عوارض گوارشی را تا حدودی تجربه کند. اما اگر برنامه غذایی که برای او در نظر گرفتهاید، فیبر کافی را برای بدن او تأمین نکند، یبوست خود را بروز میدهد.
فعالیت بدنی باعث حرکت سریعتر مدفوع در طول روده میشود. اگر کودک شما در طول روز مدام به بازیهای نشسته بپردازد و تحرک خاصی نداشته باشد، مسلماً شانس ابتلا به یبوست در او بالا میرود، زیرا عدم تحرک یکی از عوامل اصلی ایجاد یبوست در کودکان و بزرگسالان است.
مصرف یک دوره از آنتی بیوتیکها باعث کاهش آب بدن میشود. بدن در این مواقع برای جبران کم آبی، بیشتر آب روده را جذب سایر بافتها میکند. در نتیجهی کاهش آب روده، مدفوع نیز سفت میشود و حرکت آن در طول روده بسیار سخت خواهد بود. در زمان مصرف آنتیبیوتیکها که در کودکان و چه در بزرگسالان، باید مصرف آب افزایش یابد. اما گاهی اوقات والدین این موضوع را فراموش میکنند. در نتیجه، احتمال ابتلای کودک به یبوست بیشتر میشود.
برخی از کودکان به یک سری ترکیبات موجود در شیر گاو، لبنیات یا شیر خشک حساس هستند و دستگاه گوارش آنها توان هضم این مواد را ندارد. والدینی که از ۶ ماهگی نوزاد به بعد، علاوه بر شیر مادر به کودک خود شیر خشک یا شیر گاو میدهند، باید به این نکته دقت کنند که ممکن است یبوست نوزاد بخاطر حضور ماده خاصی در این مواد باشد که کودک به آن حساس است.
خوشبختانه یبوست عارضهای نیست که برای پیشگیری از آن نیاز به انجام اقدامات پیچیده باشد. با چند ترفند ساده میتوان از یبوست کودکان جلوگیری کرد. در ادامه این راهکارها را برای شما شرح میدهیم.
در بخش قبل گفتیم که عدم حضور فیبر در رژیم غذایی کودک چقدر میتواند دستگاه گوارش او را تحت فشار بگذارد. فیبرها نوعی کربوهیدرات هستند که در بدن ما هضم نمیشوند! اما نقش بسیار مهمی در هضم شدن سایر غذاها و دفع راحتتر دارند. کودکان زیر دو سال باید روزانه حدود ۱۵ تا ۱۹ گرم فیبر مصرف کنند تا سیستم گوارش آنها به عملکرد طبیعی خود ادامه دهد.
فیبر در واقع یک نوع داروی ملین و ضد یبوست طبیعی است. برای پیشگیری از ابتلا به یبوست در کودک خود، سعی کنید این مقدار فیبر را در رژیم غذایی او بگانجانید. برای این کار میتوانید از میوهها و سبزیجات(سیب، تمشک، پرتقال، توت فرنگی، هویچ، اسفناج و…)، حبوبات (عدس، انواع لوبیا و نخود فرنگی) و غلات (جو و گندم) کمک بگیرید.
روده برای فعالیت و انقباض نیاز به آرامش دارد. در واقع هنگامی که بدن در حال استراحت است، روده فعالیت خود را آغاز میکند. یک حمام آب گرم میتواند در ایجاد آرامش برای کودک شما پس از فعالیت یا غذا خوردن مؤثر باشد. علاوه بر این، فعالیتهای کودک داخل حمام، مانند آب بازی، هم تحرک محسوب میشود و به حرکت مواد غذایی در طول روده کمک میکند.
همانطور که گفتیم، تحرک داشتن به فعالیت طبیعی روده برای دفع مدفوع کمک زیادی میکند. بنابراین برای اینکه کودک دفع راحتتری داشته باشد، باید در طول روز چند ساعتی را فعالیت کند. این فعالیت حتماً لازم نیست ورزش خاصی باشد. بلکه راه رفتن و دویدن یا بازیهای کودکانه نیز جزو آن است. بهتر است علاوه بر بازیهای نشسته، در طول روز با کودک خود کمی پیاده روی کنید یا با ترفندها و بازیهای مختلف، او را وادار به راه رفتن کنید. راه رفتن و فعالیت بدنی یکی از بهترین راهها برای درمان یبوست کودکان است.
نوشیدن آب کافی برای جلوگیری و درمان یبوست کودکان بسیار مهم است. هرچند معمولاً آب مورد نیاز بدن کودک با نوشیدن شیر تأمین میشود. اما در شرایطی که غذاهای جامد به کودک دادهاید یا داروی خاصی مصرف میکند، بهتر است برای جبران کم آبی بدن، در طول روز به او آب، آبمیوه یا میوههای آبدار مورد علاقهاش را بدهید. وجود مقدار کافی آب در روده باعث افزایش حجم، سنگین شدن و نرم شدن مدفوع شده و حرکت آن در روده را تسهیل میکند.
یکی از بهترین روشها برای درمان یبوست کودکان، استفاده از داروهای گیاهی موجود در بازار است. این محصولات که اغلب به صورت شربت برای یبوست کودکان تهیه میشوند، میتوانند این مشکل را به خوبی بهبود بخشند. یکی از محبوبترین داروها برای درمان یبوست کودکان، شربت انجیر است. لیگنین، فیبر، آهن و ویتامین B موجود در عصاره خشک انجیر برای درمان یبوستهای شدید و تحریک حرکات روده بسیار مفید است.