استفاده از قرص خواب آور نه تنها مضر نبوده، بلکه میتواند روی بهبود کیفیت زندگی هم اثرگذار باشد. اگر دچار بیخوابیهای مداوم هستید، قطعاً در طی روز با کاهش انرژی مواجه میشوید. علاوه بر این بیخوابی میتواند روی سلامت سیستم قلبی عروقی تاثیر بگذارد. پس با انواع مختلف قرصهای خواب آور شیمیایی و گیاهی با داشتن خواصی مثل افزایش هورمون سروتونین، تولید گابا و کاهش تنش اختلالات خواب را درمان کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد قرص خواب آور قوی با این مقاله از مجله سلامت مفیدطب همراه باشید.
انواع قرص خواب آور قوی
انواع قرصهای خواب آور با اثربخشیهای متفاوتی که روی ترشح هورمونهای شادی و کنترل سیستم عصبی مغز میگذارند، میتوانند بدن را به آرامش دعوت کنند. در ادامه با انواع مختلف قرصهای خواب آشنا شوید:
1. بنزودیازپینها (BZD)
بنزودیازپینها یکی از انواع قرص خواب آور قوی هستند که با ایجاد آرامش در مغز به درمان بیخوابی میپردازند. این دسته از قرصها با افزایش GABA (اسید گاما آمینوبوتیریک) فعالیتهای سلولهای عصبی را کاهش داده و منجر به کنترل بهتر سیستمهای عصبی میشوند.
دیازپام، آلپرازولام و کلونازپام از شناختهترین قرصهای خواب آور هستند که با استفاده از این ترکیب قدیمی اما اثربخش تولید میشوند.
2. داروهای غیر بنزودیازپین (Z-drugs)
داروهای غیر بنزودیازپین را میتوان جزء نسلهای جدید قرص خواب آور دانست. قرصهایی که در دسته قرصهای خواب غیر بنزودیازپین قرار میگیرند، به دلیل وابستگی و عوارض جانبی کمتری که دارند، در فعالیتهای روزمره تداخل ایجاد نمیکنند.
مکانیسم اثربخشی این قرصهای خواب متفاوت است. برخی از آنها مانند اسزوپیکلون جلوی کانالهای کلسیم در سلولهای مختلف عصبی را میگیرد و عث ایجاد آرامش میشوند. در مقابل قرصهای دیگری چون زولپیدم به گیرندههای امگا 1 در سلولهای عصبی مغز متصل میشوند و به القای خواب کمک میکنند.
3. ملاتونین و تنظیم چرخه خواب
ملاتونین هورمونی است که با کاهش نور طبیعی و محیطی در بدن ترشح میشود. از این رو افرادی که شب کار هستند و برخی از شبها در زیر نور مصنوعی قرار میگیرند، با عدم تعادل در چرخه طبیعی تولید ملاتونین روبرو میشوند.
در برخی از انواع قرص خواب آور مقداری از این هورمون به همراه ویتامینهای مکملی که به بیخوابی کمک میکند، وجود دارد. به عنوان مثال قطره ملاتونین و ویتامین B6 نمونهای از داروهای حاوی ملاتونین و تنظیم چرخه خواب است.
برای خرید انواع قرص ملاتونین در دوزهای مختلف و از معتبرترین برندها، میتوانید روی لینک زیر کلیک کنید:
4. داروهای ضد افسردگی سهحلقهای (TCA)
داروهای ضد افسردگی در گذشته برای اختلالات روانی تجویز میشد اما بعدها دریافتند که این داروها با ایجاد ثبات و آرامش در سلولهای عصبی، منجر به بهبود در خواب میشود. قرصهای خوابی که در دسته داروهای ضد افسردگی جای میگیرند، به دلیل افزایش سطح سروتونین میتوانند با تنظیم خلق و اختلالات خواب را درمان کنند.
مثلاً قرص استرس موند روز دیموند از ترکیباتی چون هیدروکسی تریپتوفان، ال تیانین و ویتامینهای B6 و B12 تولید شده است. این ترکیبات میتواند با افزایش سروتونین روی عملکرد مغز برای خواب اثر مثبت بگذارد.
5. آنتیهیستامینها
آنتی هیستامینها جزء داروهای موثر برای درمان آلرژیک هستند. آنچه باعث میشود آنتی هیستامینها در دستهبندیهای قرص خواب آور جای بگیرند، به دلیل مسدود شدن گیرندههای هیستامین و اثرات تحریکی هیستامین در مغز بوده که میتواند منجر به خواب شود.
از نمونههای رایج این قرصها میتوان به پرومتازین و دیفن هیدرامین اشاره کرد که برای درمان آلرژیهای فصلی یا آبریزش سرماخوردگی تجویز میگردد.
6. باربیتوراتها
باربیتوراتها یکی از ترکیبات قدیمی اما قوی و موثر برای ایجاد آرامش در سیستم عصبی مرکزی است. اگرچه این داروها در صورت استفاده بلند مدت وابستگیهای شدیدی ایجاد میکنند اما در صورت تجویز زیر نظر پزشک، ایمن هستند. این ترکیب در برخی از قرصهایی چون استامینوفن کدئین و آسپرین وجود دارد.
لیست قرصهای خواب آور معروف در ایران و جهان
اختلال خواب مشکلی است که میتواند فعالیتهای روزمره شما را تحت الشعاع قرار دهد و موجب تغییر در خلق و خو و حتی اشتها شود. از این رو در ادامه لیست معروفترین قرصهای خواب آور که در ایران و جهان مورد استفاده قرار میگیرد را آوردهایم:
قرص دیازپام
دیازپام یکی از رایجترین و شناختهترین انواع قرص خواب آور قوی بوده که در دوزهای مختلف ۲، ۵ و ۱۰ در داروخانهها عرضه میشود. این قرص که در دسته قرصهای خواب آور بنزودیازپین قرار میگیرد با افزایش سطح هورمونهای شیمیایی که در آرامش مغز تاثیر دارد، میتواند موجب شلی عضلات و ایجاد خواب شود.
قرص آلپرازولام
آلپرازولام در دسته قرصهای ضد افسردگی بوده و برای اضطراب، تنش و بیخوابی تجویز میشود. این دارو از خانواده بنزودیازپینها بوده و حتی برای موارد شدیدتری چون اختلالات هراس و پانیک هم کاربرد دارد.
این دارو به بیمار کمک میکند بخشی از فعالیتهای ذهن که مربوط به تولید اضطراب و اختلال است، کاهش پیدا کند. از این رو سیستم عصبی مرکزی (CNS) تنش کمتری تجربه میکند و بیمار راحتتر به خواب فرو میرود.
قرص کلونازپام
کلونازپام یکی دیگر از کاربردیترین انواع قرص خواب آور بوده که ضمن ایجاد آرامش و خواب عمیق، وابستگی بیشتری هم به دنبال دارد. این دارو در دسته داروهای ضد تشنج جای میگیرد. با شل کردن و تضعیف عضلات منقبض شده در زمان تشنج یا استرس موجب افزایش سطح اسید گاما آمینوبوتیریک میگردد و به کنترل شرایط عصبی و بهبود در خواب کمک میکند.
قرص اگزازپام
اگزازپام با نام تجاری سراکس، مانند اغلب داروهای بنزودیازپین وابستگی و اعتیاد شدیدی به همراه دارد. کاربرد این داروی خواب آور ایجاد آرامش عمومی در بدن، کاهش میزان استرس و اضطراب و همچنین تحمل بهتر در ترک الکل است.
این داروی آرامبخش و خواب آور اگر بیش از اندازه و سرخود مصرف شود، میتواند عوارضی مثل خستگیهای شدید طی روز و حتی ناتوانی در حرکت کردن اعضای بدن و صحبت کردن را به همراه داشته باشد.
قرص لورازپام
لورازپام به دلیل ایجاد آرامش و کنترل استرس و تنشها، جزء انواع قرص خواب آور شناخته میشود که میتواند بیماریهای خلقی- روحی را درمان کند. مکانیسم اثرگذاری این قرص به دلیل تحریک گیرندههای گابا بوده که در نهایت منجر به کاهش تحریک پذیری سلولهای عصبی مغز میشود.
قرص زولپیدم
زولپیدم یک داروی خواب آور بوده که بیشتر برای افرادی که در به خواب رفتن مشکل دارند، تجویز میشود. این دارو هم مشابه اغلب داروهای خواب آور رایج با کاهش تحریک پذیری نورونها، میتواند آرامش را در ذهن بیمار القا کند و فرد سریعتر به خواب رود.
مهمترین مزیت این دارو جذب بسیار بالا آن در بدن بوده که به طور معمول ۲۰ الی ۳۰ دقیقه بعد از مصرف اثرگذاری کامل دارد.
قرص زالپلون
زالپلون در طبقهبندی قرصهای خواب آور غیر بنزودیازپین جای میگیرد و به دلیل اثرگذاری بالا برای افرادی که در شروع خواب رفتن مشکل دارند، کاربردی است. این قرص خواب آور معمولاً برای درمان اختلالات در کوتاه مدت تجویز میشود و میتواند چرخه و الگوی خواب را تنظیم کند. این قرص با افزایش اثربخشی مواد شیمیایی مغز یعنی GABA موجب ریلکس شدن و کاهش فعالیتهای مغزی و خواب آلودگی میگردد.
قرص دوکسپین
دوکسپین در دستهبندی قرصهای ضد افسردگی سه حلقهای جای میگیرد که به طور خاص برای درمان اختلالات روحی، افسردگی و اضطراب کاربرد دارد. از دیگر موارد استفاده دوکسپین میتوان به ویژگی ضد خارش، درمان کهیر و اختلالات خواب اشاره کرد.
این داروی خواب آور با اثرگذاری روی گیرندههای سروتونین و هیستامین به تنظیم تحریک هورمون ملاتونین و چرخه طبیعی خواب کمک میکند.
قرصهای خواب بدون نسخه
قرصهای خواب آور بدون نسخه عموماً برای بیخوابیهای کوتاه مدت مثل بیخوابیهای ناشی از سفرهای طولانی مورد استفاده قرار میگیرد. آگاه باشید که اگر بیخوابی شما همراه با عوارضی چون کاهش وزن، تنش، خستگی در طی روز و تداوم در بیخوابی همراه باشد، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
1. مکملهای حاوی ملاتونین
موثرترین انواع قرص خواب آور که بدون نسخه هم میشود از آن استفاده نمود، مکملهای حاوی ملاتونین است. قرصهای ملاتونین نسبت به سایر مکملهای خواب آور اثرات جانبی کمتری دارد. این هورمون به تنظیم ساعت بیولوژیکی بدن منجر میشود و با تاریک شدن هوا احساس خستگی و خواب را ایجاد میکند.
مصرف قطره ملاتونایت قبل از خواب کمک میکند تا میزان سطح هورمون ملاتونین در بدن افزایش پیدا کرده و سرعت به خواب رفتن و بهبود در کیفیت خواب اتفاق بیفتد.
2. ترکیبات گیاهی و ویتامینی
از قدیم افراد برای درمان بیماریهای جسمی، روحی و حتی اختلال خواب از مکملهای گیاهی استفاده میکردند. امروزه اثر درمانی ترکیبات گیاهی در خواب آوری سریع، اثبات شده است. به عنوان مثال بابونه با ایجاد آرامش میتواند به درمان اختلالات خواب جزئی کمک کند. علاوه بر این گیاهان دیگری چون گل گاوزبان، سنبل الطیب، رازک و عصاره جنسینگ هندی هم منجر به افزایش کیفیت خواب میگردد.
همچنین ویتامینهای گروه B و اسیدهای آمینهای چون ال تیانین در برخی از انواع قرص خواب آور وجود دارد. این مواد میتواند با اثرگذاری روی ملاتونین و سروتونین و کاهش استرس به داشتن یک خواب عمیق کمک کند.
داروهای گیاهی و طبیعی خواب آور
اگر شما هم مثل خیلی از افراد با بیخوابی دست و پنجه نرم میکنید اما نگران وابستگی داروهای شیمیایی هستید، باید بگوییم که میتوانید از گیاهان خواب آور کمک بگیرید. گیاهان به شیوههای مختلفی چون عصاره، قطره و دمنوش مورد استفاده قرار میگیرد. حتی اگر به دنبال مصرف راحتتر و بیدردسر هستید، میتوانید انواع قرصهای گیاهی خواب آور را تهیه کنید.
سنبلالطیب (والرین)
تحقیقات نشان داده است که مصرف ۳۰۰ الی ۶۰۰ میلیگرم سنبل الطیب در بازه زمانی یک ساعت پیش از خواب میتواند تا حد موثری در کاهش اختلالات خواب کمک کننده باشد.
سنبل الطیب باعث ایجاد تعادل در سطح اسید گاما آمینوبوتیریک میشود که اثرات آرامبخش داشته و بهبود خواب را به دنبال دارد. همچنین سنبل الطیب میتواند بیخوابیهای هورمونی که در دوران یائسگی رخ میدهد را بهبود داده و سطح کیفی زندگی سالمندان را ارتقا دهد.
گل ساعتی
گل ساعتی یکی دیگر از گیاهان دارویی بوده که خواص خواب آوری آن معروف است. مکانیزم اثربخشی گل ساعتی روی خواب آوری به خاطر کاهش سطح هورمونهای استرسزا در بدن است. این گیاه درگیریهای ذهنی و مغزی را کاهش داده و باعث سریعتر به خواب رفتن میشود.
از سوی دیگر گل ساعتی روی کیفیت خواب شبانه اثر مثبت دارد. به این صورت که بازهی زمانی خواب عمیق یا خواب REM را افزایش داده و روی بهبود خلق و خو در طی روز موثر است. از جمله مهمترین ترکیباتی که در گل ساعتی وجود دارد و باعث ایجاد خواب راحتتر میگردد، میتوان به فلاونوئیدها اشاره کرد.
بادرنجبویه
بادرنجبویه دارای ویژگیهایی چون ضد استرس، اضطراب و آرامبخش بوده که میتواند به بهبود در خواب کمک کند. علاوه بر این بادرنجبویه تاثیر زیادی روی سلامت قلبی و مغزی دارد و این مسئله به طور غیر مستقیم میتواند جلوی بیماریهای عصبی و اختلالات خواب را بگیرد. مصرف بادرنجبویه چه به صورت چای، دمنوش یا قرص خواب آور با افزایش میزان GABA بهبود در خواب را به ایجاد میکند.
کپسول برین لید سول مهر و ماه به دلیل داشتن عصاره خشک بادرنجبویه ضمن بهبود در خواب، علائم خفیف اضطراب و افسردگی را هم درمان میکند.
گل رازک
گیاه رازک در برخی از قرصهای خواب و حتی نوشیدنیهایی مثل ماءالشعیر مورد استفاده قرار میگیرد. البته دلیل استفاده از رازک در نوشیدنیها به خاطر افزایش ماندگاری این مواد است.
در زمان خواب فعالیتهای بدن کاهش پیدا میکند و به دنبال آن کاهش دما در بدن اتفاق میافتد. گیاه رازک روند کاهش دما در بدن که منجر به خواب میشود را سرعت میبخشد. علاوه بر این رازک با کاهش اضطراب، تپش قلب و تنش خواب آرام بخشی را ایجاد میکند.
به خصوص افرادی که از بیماریهایی مثل سندروم پای بیقرار در هنگام خواب رنج میبرند، میتوانند از این گیاه دارویی استفاده کنند. قطره خوراکی رازک با داشتن طبع سرد و ویژگیهایی چون کاهش استرس و ایجاد آرامش یک قطره گیاهی موثر برای اختلال خواب است.
قرصهای گیاهی آماده موجود در بازار
علاوه بر انواع قرص خواب آور قوی شیمیایی، قرصهای گیاهی با مکانیزمهای مختلفی مثل کاهش تنش، کاهش فعالیتهای نورونها و تعادل در هورمونها منجر به حفظ سلامت عمومی بدن و خواب شبانه مفید میشود.
قرص نروکسین دینه یک قرص گیاهی حاوی عصاره گیاه علف چای است. این قرص برای درمان اختلالات خفیف روحی، افسردگیهای پس از زایمان، اختلالات خواب و اختلالات خلقی در دوران یائسگی مورد استفاده قرار میگیرد.
قرص سیمو اسلیپ نمونه دیگری از قرصهای گیاهی خواب آور بوده که دارای ترکیبی از گیاهان گل ساعتی و سنبل الطیب است که به تنظیم چرخه خواب کمک میکند.
مزایا و کاربرد قرص خواب
قرصهای خواب آور عموماً برای افرادی که دچار اختلالات خلقی و روحی هستند، مورد استفاده قرار میگیرد. چون این افراد اختلال در خواب را هم تجربه میکنند. علاوه بر این با افزایش سن، کاهش برخی از ویتامینها و کاهش سطح هورمونهای مرتبط با خواب، بیخوابی اتفاق میافتد. از این رو سالمندان در دسته افرادی هستند که به قرصهای خواب آور نیاز دارند.
از جمله مزایای قرص خواب آور میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش و درمان مشکلات خلقی مثل افسردگی و اضطراب
- بهبود در کیفیت خواب شبانه
- تسریع در به خواب رفتن
- تنظیم چرخه طبیعی خواب
- بهبود در راندمان فعالیتهای روزانه و کیفیت زندگی
عوارض جانبی و خطرات قرص خواب آور
یکی از مهمترین مسائل در مورد مصرف همه قرصها از جمله قرصهای خواب آور عوارض و خطرات جانبی است که میتواند برای شما به همراه داشته باشد. قرار نیست با درمان یک بیماری مثل اختلال خواب، بیماری و مشکلات متعددی برایتان رخ دهد.
عوارض کوتاهمدت
معمولا عوارض کوتاه مدت قرص خواب آور با تغییر در دوز یا چند روز مصرف کردن بهبود پیدا میکند. این عوارض عبارتند از:
- خواب آلودگی صبحگاهی
- سردرد و سرگیجه
- احساس سبکی در سر
- حالت تهوع و استفراغ
- توهم
- عدم تمرکز
- احساس سستی
- عدم تمایل به تحرک و انجام فعالیتهای روزانه
- صحبت کردن در خواب و در برخی از موارد خوابگردی شبانه
عوارض طولانیمدت و وابستگی
مهمترین مشکل مصرف قرصهای خواب آور وابستگی شدیدی است که این قرصها به دنبال دارند. طبق تحقیقات انجام شده ۶۵ الی ۷۰ درصد از بیمارانی که برای اختلالات خواب از قرصهای خواب آور استفاده میکنند، نسبت به مصرف طولانی مدت آن اعتیاد پیدا میکنند.
حتی در استفاده بیش از حد و خارج از تجویز پزشک، احتمال اوردوز بیمار با قرص خواب آور هم وجود دارد. از مهمترین نشانههای اوردوز میتوان به کبودی لب، اختلال در تنفس، کاهش ضربان قلب، لکنت زبان، استفراغ و عدم واکنشهای طبیعی بدن اشاره کرد.
نکات و احتیاطهای مصرف قرص خواب آور
در مورد داروهای مختلف از جمله قرص خواب آور موارد و نکاتی وجود دارد که رعایت آنها موجب میشود تا مشکل بیشتری برایتان اتفاق نیفتد.
تداخلات دارویی مهم
جدول زیر تداخلات دارویی مهم قرص خواب با سایر داروها را نشان میدهد:
ریسک برای زنان باردار و شیرده
قرص خواب برای زنان باردار و شیرده باید تحت نظر پزشک تجویز شود و مصرف خودسرانه آن میتواند عوارض زیر را به همراه داشته باشد:
- بیحالی شدید
- زایمان زودرس
- تغییر در کیفیت شیر
- وابستگی به داروهای خواب در کودک
- اختلال تنفسی در کودک
محدودیت استفاده در سالمندان
قرص خواب در سالمندان میتواند گیجی و خطر سقوط و شکستگی دست و پا و لگن را به همراه داشته باشد. از این قرصهای گیاهی و داروهایی مثل تریازولام که اثرات ضد اضطراب و آرامبخش دارد، میتواند برای این افراد مورد استفاده قرار گیرد.
نحوه ترک قرص خواب آور قوی
قطع ناگهانی قرص خواب آور علاوه بر مشکلات روحی و روانی میتواند باعث مشکلات جدی جسمی از جمله تشنج شود. پس برای ترک قرص خواب رعایت موارد ضروری است:
- در قدم اول، دوز مصرفی قرص خواب باید کاهش پیدا کند. این مرحله میتواند بین چند هفته تا چند ماه طول بکشد.
- از آنجایی که ترک قرصهای خواب میتواند باعث ایجاد اضطراب و تنش شود، بنابراین شرکت کردن در جلسات روان درمانی کمک کننده است.
- گاه بیمار مدت زمان طولانی از قرصهای خواب آور استفاده کرده است که در این شرایط استفاده از روشهایی مثل سم زدایی پیشنهاد میشود.
جایگزینهای قرص خواب
اگر مصرف قرصهای خواب آور را زیر نظر پزشک ترک کردهاید، میتوانید از روشهای جایگزین قرصهای خواب استفاده کنید:
- بهداشت خواب (Sleep Hygiene)
بهداشت خواب شامل مواردی مثل داشتن یک اتاق مرتب و مکان خواب ثابت است. نور خواب مناسب، دمای بین ۱۸ تا ۲۴ درجه و تهویه ایده آل و یک روتین قبل از خواب از مهمترین روشهای جایگزین قرصهای خواب است. همچنین مصرف محرکهایی مثل کافئین و الکل حداقل ۴ ساعت پیش از خواب باید محدود شود.
- تکنیکهای آرامسازی و مدیتیشن
تکنیکهای مدیتیشن با تاثیرگذاری روی شل شدن و آرامش عضلات میتواند به یک خواب عمیق کمک کند. یکی از مهمترین مدیتیشنها “ذهن آگاهی” است. مطالعهای در سال ۲۰۱۵ روی دو گروه از افراد انجام شد و نشان داد افرادی که از تکنیکهای مدیتیشن استفاده میکنند، نسبت به افرادی که تنها بهداشت خواب را رعایت کردهاند، با اختلال خواب کمتری روبرو شدهاند. تمریناتی مثل یوگای ذهن و تنفس دیافراگمی نمونهای از این تکنیکها هستند.
- مکملهای بدون عارضه
استفاده از مکملهای بدون عارضه و داروهای گیاهی مثل جوشانده گل گاوزبان، اسطوخودوس، بابونه و گل ساعتی میتواند در اختلال خواب موثر عمل کند. علاوه بر این استنشاق موادی چون روغن بنفشه، اسطوخودوس یا گلاب پیش از خواب هم موثر است.
پرسشهای متداول درباره قرص خواب آور
1. آیا قرص خواب چاقکننده است؟
برخی از انواع قرص خواب آور که به عنوان داروهای ضد افسردگی، ضد روان پریشی و ضد صرع تجویز میشوند میتواند به دلیل بهبود در خلق و خو افزایش اشتها را به دنبال داشته باشند. در مقابل برخی از قرصهای خواب آور از جمله ملاتونینها حتی خاصیت چربی سوزی هم دارند.
2. بهترین قرص خواب برای سالمندان چیست؟
بهترین قرص خواب برای سالمندان دوز پایین قرصهایی از جمله دوکسپین یا قرصهای مهار کننده هیستامین است که میتواند با ایجاد آرامش، روی کیفیت خواب اثرگذار باشد.
3. بهترین قرص خواب برای بیماران خاص چیست؟
داروهای خواب آور گیاهی و داروهایی که سیستمهای عصبی مغز را سرکوب میکنند، بهترین قرص خواب برای بیماران خاص هستند.
نتیجهگیری و توصیه پایانی
قرص خواب آور قوی به دلیل داشتن ترکیبات شیمیایی یا گیاهی میتواند کاهش فعالیتهای سلولهای عصبی و ریلکس شدن عضلات را به دنبال داشته باشد. البته استفاده بیش از دوز توصیه شده میتواند باعث اعتیاد به قرصهای خواب گردد. از این رو در کنار تجویز این قرصها روشهایی مثل مدیتیشن و بهداشت خواب میتواند روی کیفیت خواب شما تاثیرگذار باشد. برای خرید بهترین مکملها، داروها و شربت خواب آور قوی بزرگسال میتوانید داروخانه آنلاین مفید طب که مورد تایید سازمان غذا و دارو است را انتخاب کنید.
مشاهده و خرید انواع داروی خواب آور قوی











