با دلایل از دست دادن حافظه آشنا شوید!

بیشتر ما حس ناخوشایند فراموش کردن را تجربه کرده‌ایم. این اتفاق که می‌تواند گهگاه یا مکرر باشد، ممکن است باعث ناراحتی و ناامیدی و ایجاد ترس از دست دادن حافظه و شروع بیماری آلزایمر شود. اما خبر خوب این است که با وجود اینکه بیماری آلزایمر و سایر انواع زوال عقل دلیل بسیاری از موارد از دست دادن حافظه هستند، عوامل غیر دائمی دیگری نیز می‌توانند باعث ایجاد این مشکل شوند که روند بعضی از این عوامل می‌تواند به راحتی معکوس شود. در این مقاله از مجله سلامت مفید طب به معرفی برخی از دلایل از دست دادن حافظه و فراموشی می‌پردازیم. پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

دلایل از دست دادن حافظه 

دلایل مختلفی برای کاهش حافظه و فراموشی وجود دارد. همه ما گهگاهی دچار فراموشی می‌شویم.

کاهش حافظه به صورت خفیف، با افزایش سن بیشتر می‌شود و به طور کلی در این مورد جای نگرانی نیست. اما از دست دادن تدریجی حافظه که به دلیل یک بیماری مانند آلزایمر اتفاق می‌افتد، می‌تواند جدی باشد.

در صورتی که فراموشی زندگی روزمره شما را مختل کرده یا با علائم دیگری همراه است، با پزشک مشورت کنید تا دلیل آن را تشخیص دهد.

بسیاری از دلایل از دست دادن حافظه اگر زود تشخیص داده شوند قابل درمان هستند. بعضی از این دلایل در صورت عدم تشخیص ممکن است به مرور زمان بدتر شوند که این مسئله درمان را سخت‌تر می‌کند.

در ادامه به برخی از دلایل از دست دادن حافظه (کاهش حافظه) می‌پردازیم و آن‌ها را با چهار دسته بندی زیر معرفی می‌کنیم:

• دلایل احساسی از دست دادن حافظه
• برخی مواد مخدر، داروها و درمان‌های پزشکی
• برخی از بیماری‌ها یا شرایط فیزیکی و مشکلات پزشکی
• دلایل شناختی از دست دادن حافظه

دلایل احساسی از دست دادن حافظه

بدن و ذهن ما به هم مرتبط و بر هم اثرگذار هستند. بنابراین احساسات و افکار ما می‌توانند بر مغز تاثیر بگذارند. کنار آمدن با برخی از احساسات یا استرس‌های زندگی، انرژی می‌برد و می‌تواند مانع ذخیره یا به خاطر سپردن جزئیات و برنامه‌ها شود.

اغلب اوقات، این محرک‌های عاطفی کاهش حافظه را می‌توان با دریافت کمک و حمایت، مشاوره و تغییر سبک زندگی، بهبود بخشید. حتی آگاهی از مواردی که استرس را افزایش می‌دهند و دوری کردن از آن‌ها می‌تواند مفید باشد.

برخی از دلایل احساسی کاهش حافظه در ادامه معرفی شده‌اند.

استرس

استرس بیش از حد می‌تواند مغز را تحت فشار قرار دهد و باعث حواس پرتی شود.

استرس کوتاه مدت و حاد می‌تواند مشکلات حافظه لحظه‌ای ایجاد کند. اما قرار گرفتن طولانی مدت در معرض استرس می‌تواند ریسک ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد.

مدیریت استرس، یک استراتژی مهم برای حفظ کیفیت زندگی و بهبود سلامت مغز و بدن است.

افسردگی

افسردگی می‌تواند ذهن را کند نماید و چنان بی علاقگی‌ای نسبت به محیط ایجاد کند که حافظه، تمرکز و آگاهی را تحت تاثیر قرار دهد.

ممکن است آنقدر بار افسردگی روی ذهن و احساسات شما سنگینی کند که نتوانید به اتفاقات اطراف خود توجه کنید. در نتیجه، به خاطر آوردن چیزی که به آن توجه نکرده‌اید دشوار است. 

همچنین افسردگی می‌تواند باعث ایجاد مشکلات خواب شود که خود این مسئله می‌تواند به خاطر سپردن اطلاعات را سخت کند.

دمانس کاذب یا زوال عقل کاذب (Pseudodementia) اصطلاحی است که بیانگر ترکیب افسردگی و کاهش حافظه می‌باشد. اگر فکر می‌کنید که دچار زوال عقل کاذب هستید، آزمایش شناختی می‌تواند برای اطمینان بخشی به شما و رد کردن زوال عقل واقعی مفید باشد.

علیرغم اینکه فرد مبتلا به زوال عقل کاذب در زندگی روزمره احساس سردرگمی می‌کند، اما می‌تواند در تست‌های شناختی به خوبی عمل کند.

افسردگی معمولا قابل درمان است. اغلب اوقات، ترکیبی از مشاوره و دارو می‌تواند بسیار موثر باشد.

اضطراب

برخی از افراد در موقعیت‌های خاصی مثل جلسه امتحان دچار اضطراب می‌شوند. برخی دیگر هم دچار اختلال اضطراب فراگیر هستند که دائما در عملکرد سالم مواردی از جمله حافظه اختلال ایجاد می‌کند.

تشخیص و درمان اضطراب می‌تواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی و همچنین احتمالا حافظه را بهبود بخشد.

سوگ

سوگواری به انرژی عاطفی و فیزیکی زیادی نیاز دارد و می‌تواند توانایی ما را برای تمرکز بر اتفاقات و افراد اطرافمان کاهش دهد. در نتیجه ممکن است بر حافظه ما تاثیر بگذارد.

سوگواری می‌تواند مشابه افسردگی باشد. اما این مسئله اغلب اوقات در اثر یک موقعیت خاص یا یک از دست دادن حاد اتفاق می‌افتد. در صورتی که ممکن است به نظر برسد افسردگی دلیل مشخصی ندارد.

فرآیند سوگ عمیق، زمان می‌برد و لازم است برای آن وقت بگذارید. ممکن است در زمان سوگواری از نظر فیزیکی و ذهنی احساس خستگی کنید. بنابراین، هنگام سوگواری به خودتان زمان و محبت بیشتری بدهید. گروه‌های حمایتی و مشاوره فردی می‌توانند کمک‌های موثری برای کنار آمدن با سوگ باشند.

برخی از مواد مخدر، داروها و درمان‌های پزشکی

گاهی ضعف حافظه را می‌توان به داروها یا مواد دیگر و حتی عمل جراحی نسبت داد. در ادامه برخی از این موارد را معرفی می‌کنیم.

الکل یا مواد مخدر غیر قانونی

مصرف الکل یا مواد مخدر غیر قانونی می‌تواند حافظه را هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت مختل کند. این مواد می‌توانند به طور قابل توجهی به حافظه و بسیاری از موارد دیگر آسیب بزنند و باعث ایجاد مشکلاتی از ناهشیاری موقتی گرفته تا افزایش ریسک ابتلا به زوال عقل در سال‌های بعد شوند.

همچنین الکل بیش از حد می‌تواند باعث ابتلا به سندرم ورنیکه–کورساکوف شود که اگر فورا درمان شود ممکن است روند آن در برخی از افراد تا حدی معکوس شود. 

سندرم ورنیکه–کورساکوف یک اختلال دژنراتیو مغزی است که در اثر کمبود تیامین (ویتامین B1) ایجاد می‌شود و می‌تواند ناشی از سوء‌مصرف الکل و موارد دیگر باشد.

داروهای تجویزی

قانونی بودن دارو و تجویز آن توسط پزشک به این معنا نیست که آن دارو به بدن آسیبی نمی‌زند یا حافظه را مختل نمی‌کند.

ممکن است شما داروها را دقیقا طبق تجویز و دستور پزشک مصرف کنید، اما لازم به ذکر است که برخی از داروها (مخصوصا هنگامی که به صورت ترکیبی مصرف شوند) می‌توانند به طور قابل توجهی روی توانایی تفکر و به خاطر سپردن واضح، تاثیر بگذارند.

اگر برای مشکلات مختلف به پزشک‌های متفاوت مراجعه می‌کنید، به همه آن‌ها بگویید که چه داروهایی مصرف می‌نمایید. در این صورت آن‌ها می‌توانند داروهایی را که با داروهای قبلی شما تداخل دارند، تجویز نکنند.

می‌توانید از پزشک خود بخواهید که اگر امکان دارد داروهای شما را به تدریج کاهش دهد تا در صورتی که فراموشی شما ناشی از مصرف داروست، دلیل آن از بین برود.

شیمی درمانی

اگر برای درمان سرطان شیمی درمانی می‌کنید، ممکن است وضعیتی به نام chemo brain را تجربه کنید. این وضعیت، مه مغزی ناشی از داروهای سرطان است. 

دانستن این موضوع که این مشکل یک اثر شایع شیمی درمانی است و اغلب موقتی می‌باشد، می‌تواند برای شما اطمینان بخش باشد.

عمل جراحی قلب

برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که پس از جراحی بای پس قلب، ممکن است ریسک گیجی و اختلال حافظه بیشتر شود. 

این وضعیت بعد از ریکاوری، بهبود می‌یابد. همچنین معمولا نیاز به انجام این نوع جراحی قلب، از این ریسک احتمالی مهم‌تر است.

شما می‌توانید درباره نگرانی‌های خود در این مورد با پزشک صحبت کنید.

بیهوشی

برخی از افراد پس از استفاده از بیهوشی، کاهش حافظه یا گیجی (معمولا به مدت چند روز) را گزارش می‌دهند.

با این حال، برای تشخیص اینکه آیا بین بیهوشی و این وضعیت رابطه مستقیم وجود دارد یا عوامل دیگری باعث می‌شوند که عملکرد موثر مغز کمتر شود، تحقیقات ناواضح هستند.

درمان با الکتروشوک (ECT)

درمان با الکتروشوک (ECT) که گاهی به آن شوک درمانی هم می‌گویند می‌تواند برای افرادی که دچار افسردگی شدید هستند بسیار مفید باشد، اما ممکن است باعث مقداری کاهش حافظه هم بشود.

بنابراین باید قبل از استفاده از ECT با پزشک خود درباره فواید و عوارض آن مشورت کنید. 

از آنجایی که این روش برای برخی از افراد موثر بوده است، ممکن است ارزش پذیرفتن ریسک مقداری کاهش حافظه در مقابل افزایش کیفیت زندگی را داشته باشد.

برخی از بیماری‌ها یا شرایط فیزیکی و مشکلات پزشکی

به جز بیماری آلزایمر و زوال عقل، مشکلات و بیماری‌های دیگری نیز می‌توانند منجر به مشکلات حافظه یا کاهش حافظه شوند. در ادامه برخی از این مشکلات را معرفی می‌کنیم.

خستگی و کم خوابی

خواب خوب شب فواید زیادی دارد: افزایش وزن کمتر، انرژی بیشتر، و توانایی فکر کردن واضح‌تر.

نشان داده شده خستگی به دلیل خواب ناکافی شب قبل و کمبود خواب مزمن هر دو بر حافظه و یادگیری تاثیر می‌گذارند.

بهتر است چند روش ساده را برای بهبود عادات خواب خود امتحان کنید.

ضربه مغزی و آسیب به سر

ضربه مغزی و ترومای سر می‌تواند باعث ایجاد اختلال در حافظه کوتاه مدت شود. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که این آسیب‌ها همچنین می‌توانند احتمال ابتلا به زوال عقل را در طول سال‌های بعد افزایش دهند.

هنگام ورزش حتما اقداماتی مانند استفاده از کلاه ایمنی را انجام دهید. همچنین اگر دچار ضربه مغزی شدید، قبل از برگشتن به فعالیت‌های معمول و ورزش، اجازه دهید سر شما کاملا خوب شود.

در صورت داشتن هرگونه سردرد یا مشکل در تمرکز بعد از ترومای سر، حتما با پزشک خود مشورت کنید.

کمبود ویتامین B12

ویتامین B12 یک ویتامین بسیار مهم است. کمبود ویتامین B12 در موارد شدیدتر باعث ایجاد علائمی شده که با زوال عقل اشتباه گرفته شده است.

با دریافت ویتامین B12 کافی، این علائم ممکن است در برخی افراد بهبود یافته و حتی برطرف شود.

مشکلات تیروئید

هم کم کاری تیروئید و هم پرکاری تیروئید می‌توانند باعث مشکلات شناختی از جمله کاهش حافظه و مه ذهنی شوند. اگر متوجه کندی مغز شدید یا به خاطر سپردن مسائل برایتان سخت است، این مسئله را با پزشک در میان بگذارید.

مخصوصا اگر دچار سایر علائم مشکلات تیروئید هستید، ممکن است بهتر باشد برای بررسی عملکرد تیروئید خود آزمایش دهید. درمان مشکلات تیروئید می‌تواند حافظه و تمرکز شما را بهبود بخشد.

اختلالات کلیه

وقتی کلیه‌ها به درستی کار نکنند، برای مثال در نارسایی حاد یا مزمن کلیه، تجمع مواد زائد می‌تواند روی عملکرد مغز تاثیر بگذارد.

علاوه بر این، مطالعات منتشر شده در سال ۲۰۱۷، نشان داده‌اند که افراد دچار آلبومینوری (وجود پروتئین آلبومین در ادرار) احتمال بیشتری دارد که دچار اختلال حافظه و شناخت شوند.

اختلالات کبد

بیماری‌های کبدی مانند هپاتیت، می‌توانند باعث ترشح سموم در جریان خون شوند که می‌تواند بر عملکرد مغز تاثیر بگذارد. انسفالوپاتی کبدی یک اختلال مغزی است که می‌تواند در اثر مشکلات جدی کبدی ایجاد شود.

اگر مشکلات کبدی دارید و متوجه دشواری در فکر کردن و به خاطر سپردن مسائل شدید، برای تشخیص و درمان با پزشک خود مشورت کنید.

انسفالیت یا التهاب مغز

این عفونت حاد بافت مغز می‌تواند باعث ایجاد علائم زوال عقل مانند گیجی و مشکلات حافظه همراه با تب، سردرد و حتی تشنج شود. اگر به آنسفالیت مشکوک هستید، به دنبال درمان پزشکی فوری باشید.

هیدروسفالی با فشار طبیعی (NPH)

هیدروسفالی با فشار طبیعی (NPH) معمولا علائمی در این سه زمینه ایجاد می‌کند:

• مشکلات شناختی
• بی اختیاری
• مشکل در تعادل و راه رفتن

تشخیص و درمان سریع توسط پزشک ممکن است مشکلات مربوط به حافظه و تفکر در NPH را معکوس کند و همچنین به بازیابی توانایی کنترل داشتن روی خود و خوب راه رفتن کمک نماید.

بارداری

گاهی در بارداری تغییرات شیمیایی و هورمونی بدن در کنار تغییرات احساسی و فیزیکی می‌تواند در فراموشی و تمرکز ضعیف نقش داشته باشد.

خوشبختانه این مسئله موقتی است و برطرف می‌شود. 

یائسگی

در یائسگی نیز مانند بارداری، تغییرات هورمونی می‌تواند باعث آشفتگی در فرآیندهای فکری شود و در خواب اختلال ایجاد کند که این مسئله بر فرآیندهای شناختی شما نیز تأثیر می‌گذارد.

برخی از پزشکان مکمل‌های هورمونی یا گزینه‌های درمانی دیگر را برای تسکین علائم موقتی یائسگی توصیه می‌کنند.

عفونت

عفونت‌هایی مانند پنومونی یا عفونت ادراری، مخصوصا در افراد مسن و سایر افراد مبتلا به مشکلات سلامتی مزمن می‌توانند باعث فراموشی شوند.

برای برخی از افراد دلیریوم (یک تغییر ناگهانی در توانایی ذهنی) یکی از معدود علائم ظاهری عفونت است. بنابراین این علائم را فورا به پزشک گزارش دهید. اغلب اوقات درمان سریع می‌تواند به بازگرداندن عملکرد طبیعی حافظه کمک کند.

سکته مغزی

سکته مغزی می‌تواند به طور قابل توجهی بر عملکرد مغز تاثیر بگذارد. گاهی اوقات، از دست دادن حافظه مربوط به سکته مغزی دائمی است، اما گاهی نیز با بهبودی مغز، عملکرد شناختی بهتر می‌شود.

حمله ایسکمی گذرا (TIA)

حمله ایسکمی گذرا (TIA) یک انسداد مختصر در مغز است که می‌تواند باعث ایجاد نقص در حافظه، همراه با سایر علائم مشابه سکته مغزی شود.

این علائم معمولا به خودی خود برطرف می‌شوند، اما درمان برای پیشگیری از سکته‌های مغزی در آینده مهم است.

تومورهای مغزی

تومورهای مغزی می‌توانند باعث سردرد و مشکلات فیزیکی شوند. اما گاهی می‌توانند روی حافظه و شخصیت هم اثر بگذارند. بسته به نوع و شدت تومور، اغلب اوقات درمان می‌تواند این علائم را برطرف کند.

آپنه خواب

آپنه خواب یا وقفه تنفسی در خواب هنگامی اتفاق می‌افتد که در خواب، نفس کشیدن شما برای چند ثانیه متوقف می‌شود. این مشکل با ریسک بیشتر زوال عقل در ارتباط است.

همچنین یک مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۱۸، آپنه خواب را با مشکلات حافظه مرتبط دانست که البته جای تعجب نیست. زیرا محرومیت از خواب (sleep deprivation) می‌تواند باعث فراموشی و کاهش عملکرد مغز شود. 

سالخوردگی

به طور کلی با بالا رفتن سن افراد در میانسالی، پردازش شناختی کند می‌شود و ممکن است توانایی حافظه کمی کاهش یابد. برای مثال، یک فرد مسن سالم همچنان می‌تواند اطلاعات را به خاطر بسپارد اما احتمالا این کار برای او به آسانی زمانی که جوان بود نیست.

دانستن تفاوت بین سالخوردگی طبیعی و مشکلات حافظه واقعی می‌تواند به شما کمک کند تا تشخیص دهید که آیا باید به پزشک مراجعه کنید یا اینکه جای نگرانی نیست.

دلایل شناختی از دست دادن حافظه

گاهی اوقات، وجود مشکلاتی در نحوه عملکرد مغز می تواند منجر به کاهش حافظه شود. این مشکلات ممکن است به دلیل افزایش سن باشد. در ادامه چند مورد از این دلایل شناختی را معرفی می‌کنیم.

حواس پرتی

آیا همزمان به چیزهای زیادی فکر می‌کنید؟

گاهی تلاش برای انجام چند کار به طور همزمان (multi-tasking) برای بهره‌وری بیشتر، می‌تواند کارایی را کاهش دهد. زیرا لازم است کاری که به خوبی انجام نشده یا فراموش شده تکرار شود.

مغز ما درباره چیزهایی که می‌تواند همزمان به طور موثری پردازش کند و به خاطر بیاورد محدودیت دارد.

توانایی طبیعی حافظه

برخی از افراد به‌طور طبیعی از حافظه عالی برخوردار نیستند.

شاید تا به حال دیده باشید که فردی برای یادگیری موثر و به خاطر آوردن مسئله‌ای سه ساعت زمان نیاز دارد، در حالی که فرد دیگری آن مطلب را در ۲۰ دقیقه یاد می‌گیرد و سریع به خاطر می‌آورد.

اختلال شناختی خفیف (MCI)

اختلال شناختی خفیف (MCI) شامل زوال توانایی‌های ذهنی است که به تدریج ایجاد می‌شود. اما به طور کلی توانایی فرد را برای عملکرد نسبتا خوب در مسائل روزانه تغییر نمی‌دهد. یکی از علائم MCI فراموشی است.

گاهی اوقات، MCI به داروهای آلزایمر پاسخ می‌دهد. برخی از موارد MCI ثابت می‌ماند یا حتی به طور کامل برطرف می‌شود، در حالی که برخی دیگر به بیماری آلزایمر یا سایر انواع زوال عقل پیشرفت می‌کند.

معرفی چند داروی گیاهی برای تقویت حافظه

تا اینجا با برخی از دلایل از دست دادن حافظه آشنا شدیم. در ادامه به معرفی چند داروی گیاهی برای تقویت حافظه می‌پردازیم.

قرص جینکو تیدی

قرص جینکو تیدی حاوی عصاره جینکوبیلوبا است و برای تقویت حافظه و تمرکز بسیار مؤثر می‌باشد. همچنین از این محصول برای بهبود عملکرد مغز و کاهش وزوز گوش نیز استفاده می‌شود.

شما می‌توانید برای تهیه قرص جینکو تیدی از سایت داروخانه آنلاین مفید طب روی دکمه زیر بزنید:

خرید قرص جینکو تیدی

قرص جینکوگل

قرص جینکوگل حاوی عصاره خشک استاندارد شده برگ جینکوبیلوبا است و در درمان و بهبود هرگونه اختلال و علائم مربوط به محدودیت گردش خون مغزی مثل کاهش قدرت حافظه، سرگیجه، سردرد، افسردگی، خستگی، اضطراب، وزوز گوش و همچنین اختلالات عروقی محیطی و بیماری آلزایمر موثر است.

شما می‌توانید برای تهیه قرص جینکوگل گل دارو از سایت داروخانه آنلاین مفید طب روی دکمه زیر بزنید:

خرید قرص جینکوگل

قرص ممورال

کپسول ممورال یک داروی گیاهی است که برای جلوگیری از ضعف حافظه، بهبود اختلالات ادراکی و آلزایمر استفاده می‌شود. این محصول برای کاهش مشکلات عروق محیطی و کاهش درد موضعی نیز مفید است.

شما می‌توانید برای تهیه قرص ممورال گل دارو از سایت داروخانه آنلاین مفید طب روی دکمه زیر بزنید:

خرید کپسول ممورال

جمع‌بندی

در این مقاله از مجله سلامت مفید طب با برخی از دلایل از دست دادن حافظه (یا کاهش حافظه) آشنا شدیم. همان‌طور که گفته شد کاهش حافظه می‌تواند دلایل مختلفی از اضطراب و افسردگی گرفته تا سکته مغزی و ترومای سر داشته باشد.

همچنین در این مقاله با چند داروی گیاهی برای تقویت حافظه آشنا شدیم.

شما می‌توانید برای تهیه انواع قرص تقویت حافظه از سایت داروخانه آنلاین مفید طب روی دکمه زیر بزنید:

خرید انواع قرص تقویت حافظه

سوالات متداول

منبع: verywellhealth