کولیک و درمان نفخ نوزاد زیر یک ماه

کولیک نوزاد به معنی گریه شدید در طی ماه های اول زندگی است. کولیک برای نوزاد، والدین و پرستار بچه بسیار اضطراب آور است. دلایل مختلفی برای بروز کولیک مطرح شده است که نفخ شکم یکی از مهمترین آن‌هاست. کولیک نوزاد تا سه یا چهار ماهگی خود بخود برطرف می‌شود. در این مقاله از مجله سلامت مفیدطب پس از تعریف کولیک و علت‌های احتمالی آن، با راهکارهای مختلفی برای مدیریت کولیک و درمان نفخ نوزاد زیر یک ماه آشنا می‌شوید. با ما همراه باشید.

تعریف کولیک

کولیک به معنی گریه بیش از حد است. نوزادی که کولیک داشته باشد معمولا برای مجموعا بیش از سه ساعت در روز در بیش از سه روز در هفته گریه می کند.

کولیک شیوع بالایی دارد و در ۴۰ درصد نوزادان دیده می‌شود. این مشکل معمولا در هفته سوم تا ششم بعد از تولد شروع می‌شود و در سن ۳ یا ۴ ماهگی برطرف می‌گردد. بروز کولیک با دختر یا پسر بودن، تغذیه از شیر مادر یا شیر خشک، کامل یا نارس بودن و اولین یا دومین بچه بودن ارتباطی ندارد.

الگوی نرمال گریه نوزاد

همه نوزادان طی سه ماه اول بعد از تولد بیش از هر زمانی گریه می‌کنند؛ اما نوزادانی که کولیک نداشته باشند کمتر و برای مدت کوتاه‌تری گریه می‌کنند. تا دو ساعت گریه کردن در روز برای نوزادان نرمال تلقی می‌شود.

کولیک

گریه نوزادی که کولیک داشته باشد با گریه سایر نوزادان متفاوت است:

• گریه کولیک مجموعا بیش از سه ساعت در روز طول می کشد.
• هر اپیزود کولیک شروع و پایان مشخصی دارد و شروع آن کاملا بی ارتباط به حالت نوزاد است: ممکن است نوزاد خوشحال، یا ناراحت باشد یا در حال شیر خوردن و حتی خوابیدن باشد و ناگهان شروع به گریه کند. اپیزود گریه ناگهانی شروع می شود و معمولا در ساعات عصر یا شب اتفاق می افتد.
• گریه کولیک شدیدتر و بلندتر از گریه معمولی است، طوری که به نظر می رسد نوزاد درد دارد و در حال جیغ کشیدن است.
• نوزادان دارای کولیک معمولا علائم فیزیکی دارند:
  • صورت کودک قرمز و اطراف دهان رنگ پریده است.
  • شکم نوزاد برآمده و سفت است.
  • نوزاد پاها را داخل شکم می آورد و هنگام جیغ زدن پاها را می کشد.
  • پاهای نوزاد سرد است.
  • نوزاد دستش را مشت می کند.
  • بازوهای نوزاد سفت و صاف است.
  • پشت نوزاد حالت کمانی دارد.
• آرام کردن نوزادان دارای کولیک تقریبا غیر ممکن است. گریه این نوزادان ممکن است بعد از دفع گاز یا مدفوع قطع شود.

علت کولیک

علت دقیق کولیک مشخص نیست. مواردی مانند نفخ، عدم تحمل لاکتوز، سیگار کشیدن مادر و… مطرح شده است.

یکی از مهمترین دلایل مطرح شده برای کولیک، نفخ شکم نوزاد است. علت نفخ نوزاد زیر یک ماه، احتمالا عدم تکامل سیستم گوارش است.

مدیریت کولیک و درمان نفخ شکم نوزاد زیر یک ماه

در این بخش به شما روش‌هایی را معرفی میکنیم که بتوانید کولیک نوزاد خود را مدیریت کنید. همچنین برای درمان نفخ شکم نوزاد زیر یک ماه، داروهای گیاهی و غیر گیاهی موجود است که به آن‌ها نیز اشاره خواهیم کرد.

اولین کاری که لازم است سعی کنید، حفظ آرامش است!

حفظ آرامش

والدین نوزاد دارای کولیک معمولا خسته و تحریک‌پذیر می شوند. بهتر است هر از گاهی نوزاد خود را به فردی مورد اعتماد بسپارید و استراحت کنید. اگر امکان این کار را ندارید برای چند دقیقه نوزاد را در تخت یا گهواره‌اش بگذارید و با دوستی تماس بگیرید یا یک فنجان چای بنوشید!

مهم است که آرامش خود را حفظ کنید. به خاظر داشته باشید نوزاد قصد آزار شما را ندارد! همچنین به این فکر کنید که کولیک یک مشکل موقتی است و در ۶۰ درصد موارد تا سه ماهگی، و در ۹۰ درصد موارد تا چهار ماهگی برطرف می‌شود.

تکان دادن نوزاد یا زدن او نه تنها هیچ کمکی به توقف گریه نمی‌کند بلکه ممکن است به او آسیب جدی بزند، پس از این موارد خودداری کنید.

تکان دادن نوزاد توسط والدین می‌تواند باعث «سندرم نوزاد تکان خورده» شود. نوزادان توانایی کافی برای نگه داشتن گردن خود ندارند، به همین دلیل تکان های شدید باعث حرکت ناگهانی سر آنها می‌شود. با حرکت سر به جلو و عقب، مغز نوزاد به دیواره داخلی جمجمه برخورد می‌کند، که می تواند آسیب جدی یا حتی مرگ را به دنبال داشته باشد.

تغییرات غذایی

برای مدیریت کولیک و درمان نفخ نوزاد زیر یک ماه می‌توانید تغییراتی در غذای مادر برای نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، بدهید. همچنین برای نوزادان دیگر، در نحوه شیردهی و نوع شیرخشک تجدید نظر کنید.

نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند:

در این موارد بهتر است مادر رژیم غذایی خود را عاری از مواد غذایی حساسیت زا بکند، یعنی مواد غذایی مانند شیر، تخم مرغ، مغزها و گندم را از رژیم غذایی خود حذف کند.

برای این کار، یک ماده غذایی حساسیت زا را برای یک هفته مصرف نکنید. اگر در این یک هفته نفخ نوزاد بهبود نیافت، دوباره آن ماده غذایی را به رژیم غذایی خود برگردانید و ماده غذایی دیگری را برای یک هفته حذف کنید. رعایت رژیم غذایی هایپوآلرژنیک بویژه برای مادرانی که اگزما، آسم یا رینیت آلرژیک دارند، و نوزادانی که علائم حساسیت به شیر گاو (شامل اگزما، خس خس سینه، اسهال یا استفراغ) دارند، موثرتر بوده است.

اگر شیر را از رژیم غذایی خود حذف کردید، مصرف مکمل کلسیم را برای خود شروع کنید.

بطور کلی بهتر است مادران شیرده حتی‌الامکان از خوردن غذاهای نفاخ و غذاهای آماده و همچنین مصرف مقدار زیاد کافئین و ادویه پرهیز کنند.

هیچ شواهدی وجود ندارد که نشان دهد توقف شیردهی و شروع شیرخشک بتواند به کاهش نفخ کودک زیر یک ماه کمک کند.

نوزادانی که با شیشه تغذیه می شوند:

شیشه ها و سر شیشه هایی که میزان بلع هوا در هنگام شیر خوردن را کاهش میدهند، طراحی شده و در بازار موجود هستند. به عنوان مثال، شیشه شیر فیروز از نوع آنتی کولیک آن یک شیشه ضد نفخ نوزاد است که کمک می کند نوزاد در حین شیر خوردن هوای کمتری را ببلعد.

خرید شیشه شیرخوری آنتی کولیک فیروز

بهتر است وقتی می‌خواهید به نوزاد شیر بدهید او را بنشانید، و پس از شیر خوردن چند بار آروغ نوزاد را بگیرید تا هوای اضافی از معده او خارج شود. این تکنیک‌ها با کاهش هوای موجود در معده به تخفیف کولیک نوزاد کمک می کنند.

برخی مطالعات حاکی از آن است که تغییر شیر خشک نوزاد به شیر خشک هایپوآلرژنیک یا شیر خشک بر پایه سویا به رفع نفخ نوزاد کمک می کند؛ اما این نتایج مورد بحث است. بهتر است برای تغییر شیر خشک نوزادتان با پزشک مشورت کنید.

برخی پزشکان پیشنهاد می‎کنند شیرخشک نوزاد را برای یک هفته عوض کنید. در این یک هفته اگر تغییری در میزان نفخ نوزاد مشاهده نکردید، به همان شیرخشک قبلی برگردید. شیرخشک‌های هایپوآلرژنیک و سویا بِیسد گران هستند و اگر در عمل تغییری در نفخ نوزاد ایجاد نکنند نیازی به استفاده از آن‌ها نیست.

حمل نوزاد

برخی والدین می گویند راه رفتن با در آغوش داشتن نوزاد می‌تواند به کاهش شدت گریه نوزاد کمک کند. اگرچه مطالعه‌ای این موضوع را تایید نکرده است، اگر روش‌های دیگر برای نوزاد شما جواب نداده است، می‌توانید این روش را امتحان کنید. به خاطر داشته باشید امکان ندارد با حمل نوزاد تازه متولد شده‌تان، او را لوس کنید!

داروی ضد نفخ برای نوزاد زیر یک ماه

اکثر پزشکان معتقدند باید از خوراندن هرگونه داروی خوراکی به نوزادان زیر یک ماه خودداری کرد. پروبیوتیک‌ها و درمان‌های گیاهی که برای نفخ نوزادان استفاده می‌شوند ممکن است برای درمان نفخ نوزاد زیر یک ماه مناسب نباشند. به همین دلیل، قبل از استفاده از این داروها حتما با پزشک مشورت کنید.

پروبیوتیک ها

پروبیوتیک‌ها میکروارگانیسم‌هایی هستند که برای بدن مفیدند. برخی مطالعات حاکی از آن است که یک پروبیوتیک خاص (لاکتوباسیلوس روتری) در تخفیف کولیک نوزاد موثر است. با این حال، برای اثبات این موضوع بررسی های بیشتری لازم است.

یکی از محصولات پروبیوتیک محتوی لاکتوباسیلوس روتری، قطره پروکید گسترش میلاد فارمد است.

مصرف قطره پروبیوتیک در نوزاد زیر یک ماه فقط با دستور پزشک امکان پذیر است.

درمان های گیاهی

گیاهانی مانند بابونه، رازیانه و شوید خواص ضد اسپاسم دارند و در کولیک نوزادان و درمان نفخ نوزاد زیر یک ماه استفاده شده اند.

اگرچه برخی مطالعات نشان داده اند دادن جوشانده گیاهی به نوزاد می تواند به کاهش نفخ کمک کند، این روش توصیه نمی‌شود.

گریپ میکسچر مخلوطی از عصاره های گیاهی و آب است که برای تخفیف کولیک نوزادان استفاده می شود و جایگزین مناسبی برای جوشانده های گیاهی است؛ با این حال، این محصولات، مثلا گریپ میکسچر نرس هارویز، برای درمان نفخ نوزاد زیر یک ماه توصیه نمی شوند.

محصولاتی مانند قطره کولیک ایز یا قطره کولیک اید علاوه بر عصاره های گیاهی، محتوی دایمتیکون هستند. این محصولات نیز فقط برای نوزاد بالای یک ماه قابل استفاده هستند.

یک شربت نفخ نوزاد زیر یک ماه موجود در بازار، شربت بی بی کولیک باریج اسانس است. این شربت حاوی عصاره بابونه، رازیانه، بادرنجبویه و زنجبیل است و مطابق دستور شرکت سازنده، از دو هفتگی قابل استفاده است. با این حال، مجددا یادآور می شویم که تایید پزشک برای مصرف هرگونه محصول دارویی در این سن حساس ضروری است.

خرید شربت بی بی کولیک باریج

تایید پزشک برای مصرف هرگونه محصول دارویی در این سن حساس ضروری است.

دایمتیکون و لاکتاز

مطالعات نشان می دهد این دو دارو در درمان نفخ نوزادان بی اثر هستند.

ماساژ نوزاد

برخی افراد معتقدند ماساژ دادن نوزاد به کاهش نفخ کمک می کند، اما این موضوع تا کنون اثبات نشده است.

برای ماساژ دادن نوزاد باید ابتدا دست خود را با روغن زیتون یا روغن بچه، مثلا روغن بچه فیروز چرب کنید. برای اینکه مطمئن شوید نوزاد شما به روغن مورد نظرتان حساسیت ندارد، ابتدا روغن را روی قسمت کوچکی از پوست او امتحان کنید و تا یک یا دو روز ناحیه را از نظر قرمزی، تورم یا بثورات چک کنید.

بهتر است شروع ماساژ حداقل ۴۵ دقیقه بعد از شیر خوردن باشد، در غیر این صورت ماساژ ممکن است باعث برگرداندن شیر شود. همچنین هنگامی که نوزاد بدن خود را سفت نگه داشته باشد موقعیت مناسبی برای ماساژ نیست.

روزی یک بار ماساژ برای نوزاد کافی است. برای یادگیری نحوه صحیح ماساژ نوزاد، از پزشک کمک بگیرید یا از ویدیوهای آموزشی موجود در اینترنت استفاده کنید.

شاید علاقه‌مند باشید مقاله «پاسخ به سوالات شما در مورد قطره برای کولیک نوزاد» را نیز بخوانید.

ثبت گریه های نوزاد

یک دفتر مخصوص ثبت ساعت گریه نوزاد داشته باشید. اینکه چند دقیقه بعد از غذا خوردن گریه را شروع کرده است، چند دقیقه گریه کرده است، به چه روشی آرام شده است و…

این روش کمک می‌کند متوجه شوید کدام تکنیک برای آرام کردن نوزاد شما بهتر جواب می دهد. هنگام مراجعه به پزشک، دفتر خود را همراه داشته باشید.

سایر راهکارها

تکنیک های متعدد دیگری برای کاهش کولیک نوزاد وجود دارد. استفاده از پستانک، ماشین سواری، تغییر محیط اطراف نوزاد، استفاده از تاب مخصوص نوزاد و حمام آب گرم در منابع پیشنهاد شده است. همچنین قنداق کردن نوزاد، ممکن است به کاهش گریه نوزاد کمک کند.

پخش کردن صداهای آرامش بخش، مانند صدای آبشار و یا صدای باد در میان برگ درختان نیز برای برخی نوزادان موثر است. برخی والدین هم با صدای سشوار نوزاد خود را آرام می کنند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنم؟

اگر نوزاد وزن گیری مناسب ندارد، در فرصت مناسب از پزشک راهنمایی بخواهید، اما در موارد زیر سریعا به پزشک مراجعه کنید:

• اگر نوزاد برای مدت طولانی تر از دو ساعت مداوما گریه کرده است.
• اگر نوزاد برای مدت طولانی تر از چند ساعت از خوردن شیر خودداری کرده است.
• اگر نوزاد به شدت استفراغ می کند.
• علاوه بر موراد فوق، بطور کلی اگر نوزاد ادرار نکند، مدفوع خونی داشته باشد، تب بالای ۳۸ درجه داشته باشد، یا خستگی و بی تفاوتی به محرک های محیطی نشان دهد، باید سریعا به پزشک مراجعه کرد.

جمع بندی

در این مقاله درباره کولیک نوزاد، نفخ شکم و علت‌های آن صحبت کردیم. همچنین راهکارهایی برای مدیریت کولیک و درمان نفخ نوزاد زیر یک ماه ارائه شد. حتما به این نکته دقت کنید که در شرایطی که در آخر ذکر شد، مانند این که اگر نوزاد شما برای مدت طولانی تر از دو ساعت به صورت مداوم گریه کرد یا چند ساعت شیر نخورد، سریعا او را نزد پزشک ببرید.

شما می‌توانید در صورت نیاز انواع محصولات گیاهی ضدنفخ نوزاد را از داروخانه آنلاین مفیدطب به صورت اینترنتی و در کمترین زمان تهیه کنید. برای مشاهده محصولات، روی دکمه زیر کلیک کنید:

مشاهده و خرید محصولات ضد نفخ نوزاد

توجه: مقالات مرتبط با پزشکی و سلامت داروخانه مفید طب از منابع معتبر داخلی و خارجی تهیه شده‌اند و صرفا جنبه اطلاع رسانی دارند، بنابراین توصیه درمانی و پزشکی محسوب نمی‌شوند. در صورتی که مشکل پزشکی دارید، لازم است تا برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه نمایید.