رفلاکس اسید معده هنگامی ایجاد می‌شود که اسید از معده به سمت مری می‌رود. این وضعیت که معمولا با احساس سوزش سر دل همراه است می‌تواند بسیار ناخوشایند باشد. در افرادی که رفلاکس معده را تجربه می‌کنند، این حالت معمولا بعد از غذا خوردن تشدید می‌شود. یکی از دلایلی که می‌تواند منجر به رفلاکس اسید معده شود، ضعیف شدن یا آسیب دیدن اسفنکتر تحتانی مری است.
در این مقاله از مجله سلامت مفید طب به رفلاکس اسید معده می‌پردازیم و در انتها چند خوراکی مفید را برای بهبود علائم رفلاکس معرفی می‌کنیم. پس تا آخر این مطلب با ما همراه باشید.
رفلاکس اسید معده چیست؟
رفلاکس معده یک مشکل متداول است که با احساس سوزش در ناحیه پایین قفسه سینه همراه است. این حالت زمانی اتفاق می افتد که اسید معده به مری برمی‌گردد.
هنگامی که بازگشت اسید به مری بیش از دو بار در هفته اتفاق بیفتد، به عنوان بیماری بازگشت اسید معده به مری (GERD) تشخیص داده می‌شود. این بیماری در کشورهای غربی متداول‌تر است و به طور تخمینی، بر ۲۰ تا ۳۰ درصد جمعیت اثر می‌گذارد.
سوزش سر دل مزمن می‌تواند منجر به عوارض جدی شود.
چند واقعیت درباره رفلاکس اسید معده
رفلاکس اسید زمانی اتفاق می‌افتد که مقداری از محتویات اسیدی معده به مری برمی‌گردد.
رفلاکس اسید باعث ایجاد سوزش در ناحیه پایینی قفسه سینه می‌شود و اغلب بعد از غذا خوردن اتفاق می‌افتد.
چاقی و سیگار از عوامل خطر برای این مشکل هستند.
درمان‌های دارویی، متداول‌ترین روش درمانی برای این بیماری هستند که در هر دو حالت تجویزی و بدون نسخه در دسترس‌اند.
دلایل رفلاکس اسید معده
رفلاکس اسید هنگامی اتفاق می‌افتد که مقداری از اسید معده به مری (مسیری که غذا از طریق آن از دهان به معده می‌رسد) برمی‌گردد.
معده حاوی هیدروکلریک اسید است. این اسید قوی به تجزیه غذا و محافظت در مقابل عوامل بیماری‌زا مانند باکتری‌ها کمک می‌کند. پوشش داخلی معده، از آن در برابر این اسید محافظت می‌کند، اما مری توسط چنین پوششی محافظت نمی‌شود. یک ماهیچه حلقوی به نام اسفنکتر تحتانی مری، دریچه‌ای است که به صورت نرمال اجازه ورود غذا به معده را می‌دهد اما از برگشت آن به مری جلوگیری می‌کند. هنگامی که این دریچه به درستی عمل نکند و محتویات معده به مری برگردد، علائم رفلاکس اسید مانند سوزش سر دل احساس می‌شود.
عوامل خطر رفلاکس اسید معده
بازگشت اسید معده به مری (GERD) می‌تواند در همه سنین و گاهی به دلایل نامعلوم اتفاق بیفتد. اغلب اوقات این بیماری به دلیل وجود عاملی در سبک زندگی رخ می‌دهد، اما می‌تواند به دلایلی رخ دهد که همیشه قابل پیشگیری نیستند. یکی از این دلایل غیر قابل پیشگیری فتق هیاتال یا فتق حجاب حاجز است. یک سوراخ در دیافراگم اجازه می‌دهد قسمت بالایی معده وارد حفره قفسه سینه شود که این مسئله گاهی منجر به بازگشت اسید معده به مری (GERD) می‌شود.
بقیه عوامل خطر، اغلب به راحتی کنترل می‌شوند:
- چاقی
- استعمال سیگار
- سطح پایین فعالیت فیزیکی
- داروها، شامل داروهای آسم، مسدودکننده‌های کانال کلسیم، آنتی‌هیستامین‌ها، مسکن‌ها، آرام‌بخش‌ها و ضد افسردگی‌ها
بارداری نیز می‌تواند باعث رفلاکس اسید (به دلیل فشار زیاد به اندام‌های داخلی) شود.
غذا و عادات رژیم غذایی که با رفلاکس معده مرتبط هستند، شامل موارد زیر می‌باشند:
- کافئین
- الکل
- مصرف زیاد نمک
- رژیم غذایی کم فیبر
- وعده‌های غذایی سنگین
- دراز کشیدن ۲ تا ۳ ساعت بعد از خوردن غذا
- مصرف شکلات، نوشیدنی‌های گازدار و آبمیوه‌های اسیدی
یک مطالعه اخیر نشان می‌دهد که گزینه‌های رژیم غذایی ممکن است به اندازه استفاده از مهارکنندگان پمپ پروتونی در درمان رفلاکس اسید مؤثر باشند.
درمان رفلاکس اسید معده
گزینه‌های درمانی اصلی برای افرادی که مرتبا رفلاکس اسید معده به مری را تجربه می‌کنند، مهارکنندگان پمپ پروتونی (PPIs) یا مسدود کننده‌های H2 هستند. این دو دسته دارو، تولید اسید را کاهش می‌دهند و احتمال آسیب ناشی از رفلاکس اسید را کم می‌کنند.
این داروها عموما بی‌خطر و مؤثر هستند اما مانند هر داروی تجویزی دیگری، برای همه افراد مبتلا به رفلاکس مناسب نیستند و می‌توانند باعث بروز عوارض جانبی شوند. برای مثال، این داروها می‌توانند در جذب مواد مغذی مشکل ایجاد کنند که این مسئله ممکن است منجر به سوء تغذیه شود.
داروهای بدون نسخه برای رفلاکس اسید معده
برای افرادی که به ندرت دچار سوزش سر دل و سوء هاضمه می‌شوند (احتمالا به دلیل مصرف غذاها و نوشیدنی‌های محرک) داروهای بدون نسخه برای کاهش میزان اسیدیته معده در دسترس هستند. فرمول این قرص‌ها و شربت‌ها، ضد اسید نامیده می‌شود و با برندهای مختلف در بازار موجود هستند.
این داروها ممکن است برای همه مؤثر نباشند و برای مصرف منظم آن‌ها باید با پزشک مشورت نمود. ضد اسیدها با کاهش اسیدیته محتویات معده، باعث ایجاد تسکینی سریع اما کوتاه مدت می‌شوند.
این داروها حاوی ترکیبات شیمیایی، مانند کلسیم کربنات، سدیم بی کربنات، آلومینیوم و منیزیم هیدروکسید هستند. همچنین می‌توانند مانع جذب مواد مغذی و منجر به کمبود آن‌ها در طول زمان شوند.
گزینه‌های دارویی دیگری نیز برای درمان رفلاکس اسید وجود دارند که در این مقاله به آن‌ها نمی‌پردازیم.
شما می‌توانید در صورت نیاز، لیست محصولات مکمل تقویت معده را با کلیک روی دکمه زیر مشاهده نمایید و محصول مورد نظر خود را به صورت اینترنتی از داروخانه آنلاین مفید طب (دکتر اصیلی) تهیه کنید.
سبک زندگی
اقدامات مناسبی در سبک زندگی که می‌توانند برای بهبود رفلاکس اسید معده کمک‌کننده باشند عبارتند از:
- بهبود وضعیت بدنی، برای مثال صاف نشستن
- پوشیدن لباس‌های گشاد
- کاهش وزن در صورت داشتن اضافه وزن یا چاقی
- پرهیز از ایجاد فشار زیاد در شکم، مثلا با بستن کمربند تنگ یا انجام ورزش‌های دراز نشست
- ترک کردن سیگار
علائم رفلاکس اسید معده
معمولا رفلاکس معده چه به دلیل یک بار پرخوری باشد و چه به دلیل بیماری رفلاکس اسید معده به مری (GERD)، باعث سوزش سر دل می‌شود. سوزش سر دل، یک احساس سوزش ناراحت‌کننده است که در مری اتفاق می‌افتد و در پشت قفسه سینه احساس می‌شود. این حالت وقتی دراز می‌کشید یا خم می‌شوید بدتر می‌شود. همچنین این وضعیت می‌تواند چندین ساعت طول بکشد و اغلب بعد از خوردن غذا بدتر می‌شود.
این سوزش می‌تواند تا گردن و گلو بالا بیاید. مایعات معده در برخی موارد می‌تواند به پشت گلو برسد و طعمی تلخ و ترش را ایجاد کند. اگر سوزش سر دل هفته‌ای دو بار یا بیشتر اتفاق بیفتد، به عنوان رفلاکس اسید معده به مری یا GERD شناخته می‌شود.
دیگر علائم رفلاکس اسید معده به مری عبارتند از:
- سرفه خشک مداوم
- خس خس سینه
- آسم و ذات‌الریه مکرر
- تهوع
- استفراغ
- مشکلات گلو مانند درد، گرفتگی صدا و یا لارنژیت
- سختی یا درد هنگام بلع
- درد قفسه سینه یا قسمت فوقانی شکم
- ساییدگی دندان
- بدبویی دهان
آیا رفلاکس معده خطرناک است؟
اگر رفلاکس اسید معده به مری درمان نشود، می‌تواند در بلند مدت منجر به ایجاد عوارض جدی شامل افزایش خطر ابتلا به سرطان شود.
قرار گرفتن مداوم در معرض اسید معده می‌تواند به مری صدمه بزند که ممکن است منجر به موارد زیر شود:
ازوفاژیت: پوشش مری ملتهب شده و در برخی موارد باعث سوزش، خونریزی و زخم می‌شود.
تنگی مری: آسیب ناشی از اسید معده منجر به ایجاد جای زخم و بلع دشوار و گیر کردن غذا در مری می‌شود.
مری بارت: یک عارضه جدی که در صورت تماس مکرر با اسید معده سبب ایجاد تغییراتی در سلول‌ها و بافت‌های پوشاننده مری می‌شود که به صورت بالقوه می‌توانند به سلول‌های سرطانی تبدیل شوند.
هم ازوفاژیت و هم مری بارت با خطر بالای ایجاد سرطان در ارتباط هستند.
رفلاکس اسید معده در بارداری
در ایالات متحده آمریکا، ۳۰ تا ۵۰ درصد زنان، سوزش سر دل را در زمان بارداری تجربه می‌کنند. اصلاحات سبک زندگی مانند زود شام خوردن و مصرف وعده‌های غذایی کوچک در طول بارداری توصیه می‌شوند.
زنانی که در دوران بارداری رفلاکس شدید دارند، باید در مورد گزینه‌های درمانی مناسب با پزشک مشورت کنند.
تشخیص رفلاکس اسید معده
رفلاکس اسید و سوزش سر دل متداول هستند و نسبتا راحت تشخیص داده می‌شوند. با این حال ممکن است با بقیه مشکلات قفسه سینه اشتباه گرفته شوند. این مشکلات عبارتند از:
- حمله قلبی
- سینه پهلو یا ذات‌الریه
- درد قفسه سینه
- آمبولی ریه
بیماری رفلاکس اسید معده به مری (GERD)، با مشاهده بهتر نشدن علائم سوزش سر دل در پاسخ به تغییرات سبک زندگی و داروهای رفلاکس اسید، به راحتی تشخیص داده می‌شود.
متخصصان گوارش ممکن است از آزمایشات زیر برای تشخیص این بیماری استفاده کنند:
- آندوسکوپی
- بیوپسی
- ایکس ری باریم
- مانومتری مری
- بررسی رسانایی مری
- پایش اسیدیته
خوراکی‌های مفید برای کاهش رفلاکس اسید معده
علائم رفلاکس می‌تواند در نتیجه تماس اسید معده با مری ایجاد شده و باعث درد و سوزش شود. اگر اسید معده زیادی دارید، می‌توانید این غذاها را به رژیم غذایی خود اضافه کنید تا علائم رفلاکس معده را کنترل نمایید. هیچ کدام از این غذاها باعث درمان شما نمی‌شوند و تصمیم شما برای استفاده از آن‌ها باید بر اساس تجربه‌تان از مصرف این مواد غذایی صورت گیرد.
سبزیجات
سبزیجات به طور طبیعی چربی و قند کمی دارند و به کاهش اسید معده کمک می‌کنند.
گزینه‌های خوب شامل موارد زیر هستند:
- لوبیا سبز
- بروکلی
- مارچوبه
- گل کلم
- سبزیجات برگ‌دار
- سیب زمینی
- خیار
زنجبیل
زنجبیل دارای خواص ضد التهابی است و درمانی طبیعی برای ترش کردن و مشکلات دیگر دستگاه گوارش میباشد. می‌توانید برای تسکین علائم رفلاکس، ریشه زنجبیل رنده شده یا خرد شده را به غذا یا اسموتی اضافه کنید و یا دمنوش زنجبیل بنوشید.
بلغور جو دو سر
بلغور جو دو سر از غلات سبوس‌دار و منبع عالی فیبر است. یک رژیم غذایی غنی از فیبر با کاهش خطر رفلاکس اسید معده مرتبط است. دیگر گزینه‌های غذایی غنی از فیبر شامل نان و برنج سبوس‌دار هستند.
میوه‌های غیر مرکبات
احتمال تحریک اسید معده توسط میوه‌های غیر مرکبات شامل ملون، موز، سیب و گلابی نسبت به میوه‌های مرکباتی کمتر است.
گوشت بدون چربی و غذاهای دریایی
گوشت‌های بدون چربی مانند مرغ، بوقلمون، ماهی و غذاهای دریایی علائم رفلاکس اسید را کاهش می‌دهند.
سفیده تخم مرغ
سفیده تخم مرغ یک گزینه خوب برای کاهش رفلاکس اسید است. از زرده تخم مرغ استفاده نکنید زیرا چرب است و می‌تواند علائم رفلاکس را تحریک کند.
چربی‌های سالم
منابع چربی‌های سالم شامل موارد زیر هستند:
- آووکادو
- گردو
- بذر کتان
- روغن زیتون
- روغن کنجد
- روغن آفتابگردان
مقدار مصرف چربی‌های اشباع شده و چربی‌های ترنس را کاهش دهید و آن‌ها را با این چربی‌های غیر اشباع و سالم جایگزین نمایید.
جمع‌بندی
در این مقاله از مجله سلامت مفید طب به بررسی مشکل رفلاکس اسید معده به مری پرداختیم. همان‌طور که گفته شد رفلاکس یک مشکل رایج است که می‌توان با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی به بهبود آن کمک نمود. همچنین به بررسی دلایل و علائم آن پرداختیم و در آخر برخی از خوراکی‌هایی را که می‌توانند به کاهش اسید و بهبود علائم رفلاکس اسید معده کمک کنند معرفی کردیم.
شما می‌توانید برای تهیه شربت آنتی رفلاکس بی باریج از داروخانه آنلاین مفید طبروی دکمه زیر کلیک کنید:
منابع: سایت‌های MedicalNewsToday و healthline
توجه: مقالات مرتبط با پزشکی و سلامت داروخانه مفید طب از منابع معتبر داخلی و خارجی تهیه شده‌اند و صرفا جنبه اطلاع رسانی دارند، بنابراین توصیه درمانی و پزشکی محسوب نمی‌شوند. در صورتی که مشکل پزشکی دارید، لازم است تا برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه نمایید.
